سورۃ العنکبوت
(اَے رسول) اِیں کتاب وِچُوں پڑھیا کِیتا کر، جِہڑی جو تَیں دو نازِل کِیتی ڳئی ہے، اَتے نماز وِی قائم کِیتی رَکھ، بیشک نماز بے حیائی تے گندیاں ڳالھیں کنُوں رُوکیندِی ہے، اَتے اَللہ دا ذکر کرݨ تاں وَݙی شَئے ہے، اَتے اَللہ ڄاݨدا کھڑے جِہڑا کُجھ تُساں بݨیندے کریندے وَدّے ہِیوے (٤٥)۔ اَتے اِہلِ کِتاب نال بحث نہ کِیتی کر، سِوائے اُوں طریقے دے جِہڑا ٻَہُوں چَن٘ڳا ہووے، او وِی محض انھاں وِچُوں بے اِنصافی کرݨ والیاں نال! آکھ ݙے جو اَساں اُوندے اُتے وِی اِیمان گِھن آئے ہَیں، جِہڑا کُجھ اَساں دو نازِل تھئے اَتے اُوندے اُتے وِی جِہڑا کُجھ تُہاݙے اُتے نازِل کِیتا ڳیا ہَا، اَتے اَساݙا معبود تے تُہاݙا معبود تاں ہِکّو اِی ہے، اَتے اَساں اُوندے فرمانبردار ہَیں (٤٦)۔ اَتے اَساں اِیویں تیݙے اُتے وِی کتاب نازِل کِیتی ہے، ٻَس اَساں جِنھاں لوکاں کُوں پہلے کتاب ݙِتی ہَئی، او اِیندے اُتے وِی اِیمان گِھن آندے ہن، اَتے اُنھاں ݙوجھیاں وِچوں وِی اِہجے ہِن پَے، جِہڑے اِیندے اُتے وِی اِیمان گِھن آندے پَئیِن، اَتے اَساݙیاں آیاتاں کنُوں کوئی وِی انکار نھیں کریندا، سوائے کافراں دے (٤٧)۔ حالانکہ اِیں کنُوں پہلے تاں تُوں کوئی کتاب وِی نہ پڑھدا ہاویں، اَتے نہ آپݨیں سَڄّے ہَتھ نال اُوکوں لِکھ سَڳدا ہاویں، جیکر اِیں وِی ہوندا تاں باطل پرست (کُوڑے لوک) ضرور شَک کریندے (٤٨)۔ بلکہ اِیہ تاں صاف تے کُھلیاں آیاتاں ہِن، جِہڑیاں اُنھاں لوکاں دے سینیاں دے وِچ موجود ہِن، جِنہاں کُوں عِلم ݙِتا ڳئے، اَتے اَساݙیاں آیاتاں کنُوں محض اُوہے اِنکار کریندِن، جِہڑے بے انصاف ہِن (٤٩)۔ اَتے اَکھیندِن جو ایندے اُتے ایندے رَبّ دِی طرفوں آیاتاں نازِل کیوں نھیں تھیندیاں پِیاں ؟ آکھ ݙے جو بیشک نشانیاں تاں اَللہ دِی طرفوں ہوندِن ، اَتے مَیں تاں ٻَس کُھلّم کُھلّا چِتاوَݨ ݙراوَݨ والا ہَاں (٥٠)۔ کیا اِنھاں کِیتے اِیہ کافی کائے نھیں جو بیشک اَساں تیݙے اُتے اِیہا کتاب تاں نازِل کِیتی ہے، جِہڑی جو اُنھاں کُوں پڑھ تے سݨائی ویندی ہے، بیشک اِیندے وِچ رحمت ہے، تے نصیحت ہے، اِیمان گِھن آوَݨ والیاں کِیتے (٥١)۔ (اَے رسول) آکھ ݙے جو میݙے تے تُہاݙے درمیان گواہی کِیتے اَللہ کافِی ہے، او چَن٘ڳی طرح ڄاݨدا کھڑے، جو کُجھ اَسماناں وِچ ہے، تے زمین دے تَلے اُتّے ہے، اَتے جِہڑے کُوڑ (باطل) کُوں مَن گِھندِن، اَتے اَللہ دا اِنکار چا کریندِن، اِیہے ہِن اَملک گھاٹا چاوَݨ والے (٥٢)۔ اِیہ لوک تیݙے نال عذاب گِھن آوَݨ دِی جلدی پَے کریندِن، اَتے جیکر اِیندا ہِک وقت (اَجل) مقرر نہ تِھی چُکیا ہوندا ، تاں اِنھاں اُتے عذاب ضرور آ چُکیا ہوندا، اَتے او انھاں اُتے ٻَس اَچاچیت، آ ویسے اَتے انھاں کُوں پَتہ اِی نہ لڳسی (٥٣)۔ اِیہ لوک تیݙے نال عذاب گِھن آوَݨ دِی جَلدی پَے کریندِن ، اَتے بیشک دوزخ تاں اِہجی ہے جِہڑی کافراں کُوں (چن٘ڳی طرح) وَلھیٹ گِھنّݨ والی ہے (٥٤)۔ جِہڑے ݙین٘ہ انھاں کُوں عذاب وَلھیٹ گِھدّا، سر اُتوں لا تے انھاں دے پیراں دے تَلے تئیں! تاں (اَللہ) اَکھیسے جو چَکّھو اُنھاں دا مَزہ جِہڑے کرتُوت تُساں کریندے ہاوے (٥٥)۔ اَتے میݙے بَندو، جِہڑے جو اِیمان گِھن آئیوے، بیشک میݙی زمین پرے پرے توڑیں درگّھی ہوئی ہے، ٻَس تُساں محض میݙی اِی عبادت کِیتی کرو (٥٦)۔ ہر ہِک جی موت دا مَزہ چَکھسے، وَل تُساں مَیں دو اِی گِھن آئے ویسُو (٥٧)۔ اَتے جِہڑے لوک اِیمان گِھن آئے، اَتے نیک عَمل کِیتی رَکھئے، تاں انھاں کُوں اَساں ضرور بہشت وِچ اُچّے محل ݙیسوں! جِنھاں تَلّے نہراں وَہندیاں وڳدیاں پِیاں ہوسِن، او اُوندے وِچ ہمیش کِیتے رَہسِن، کہجا سوہݨاں اَجر ہے، چَن٘ڳے عمل کرݨ والیاں کِیتے (٥٨)۔ جِہڑے جو (اِیمان اُتے) ثابت قَدم وِی رَہندِن اَتے اَپݨیں رَبّ اُتے توکّل وِی کِیتی رَکھدِن (٥٩)۔ اَتے کِتّی چَلَن پِھرݨ والی مخلوق ہے جِہڑی آپݨاں رِزق نال نھیں چاتی وَدّی، ٻَس اَللہ انھاں کُوں وِی رِزق ݙیندے اَتے تُہاکوں وِی، اُوہو سب کُجھ سُݨݨ والا تے ڄاݨݨ والا ہے (٦٠)۔ اَتے (اَے رسول) جیکر تُوں انھاں کُولھ پُچّھیں، جو اَسماناں کُوں تے زمین کُوں کَیں پَیدا کِیتے اَتے سِجّھ تے چَندر کُوں کَیں اَپݨیں حکم تلے رَکھیا ہوئے، تاں اَکھیسن چا، جو اَللہ! وَل بَھلا اِیہ لوک کیوں تُھڑکیئے وَدّے ہِن (٦١)۔ اَللہ آپݨیاں بندیاں وِچُوں جیندا چَہندا رِزق کُھلا کر گِھندے اَتے اُوکُوں پُورا سُورا وِی کر ݙیندے، بیشک اَللہ ہر شَئے کُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدا کھڑے (٦٢)۔ اَتے جیکر تُوں اُنھاں کنُوں پُچّھیں جو اَسماناں کنُوں پاݨِیں کوݨ وَسیندے، جیندے نال زمین کُوں اُوندے سُک سَڑ وَن٘ڄݨ دے بعد وَلا ساوِی (زندہ) کر چھوڑیندے تاں اَکھیسِن چا، جو اَللہ، آکھ ݙے جو سَب تعریف اَللہ کِیتے ہے بلکہ اُنھاں دے وِچّوں دے ڈھیر کوئی عَقل کنُوں کَم وِی نھیں گِھندے (٦٣)۔ اَتے اِیں دُنیا والی زندگی تاں کُجھ وِی کائے نھیں، محض شُغل تماشا ہے اَتے اَصل زندگی تاں آخرت دے گھر والی ہے، اِیویں ہوندا جو اِیہ اِیں ڳالھ کُوں ڄاݨدے ہوندے (٦٤)۔ وَل ڄَݙاں او ٻیڑی وِچ سوار تِھیندِن تاں اَللہ کُوں اِی سوریندِن آپݨیں دِین (طور طریقے) کُوں اَللہ کِیتے خالص کر تے، پَر ڄَݙاں او اُنھاں کُوں خشکی دو بچا گِھن آندے، تاں دیر نھیں کریندے شِرک کرݨ لڳ پوندِن (٦٥)۔ تاں جو اُوندی ناشکری کرن، جِہڑا کُجھ اَساں انھاں کوں ݙِتا ہوئے، اَتے اتھوں دے مزّے گِھن گِھنّن (٦٦)۔ ٻَس اَجھو انھاں کُوں سارا پَتہ لڳ ویسے، اَتے کیا اِیہ نھیں ݙہدے وَدّے جو اَسّاں حرم کُوں اَمن اَمان والا ٻݨائے حالانکہ آسوں پاسوں دے لوک چَوا گِھدّے ویندن، کیا وَل وِی اِیہ لوک کُوڑ (باطل) اُتے اِی اِیمان گِھن آندِن ، اَتے اَللہ دِیاں نعمتاں دِی ناشکری کریندِن (٦٧)۔ اَتے اُوں شخص کنُوں زیادہ ظالم کُوݨ ہوسی، جَیں اَللہ اُتے کُوڑے بُہتان ٻَدھیے ہِن، یا سَچ (حقیقت) کُوں کُوڑا آکھیے ڄَݙاں او اُوندے کولھ آوے بَھلا انھاں کافراں دا ٹِکاݨاں دَوزخ وِچ کائے نھیں؟ (٦٨)۔ اَتے جِنھاں لوکاں اَساݙے رَاہ وِچ تکلیفاں بھوڳئیِن، اَساں ضرور انھاں کُوں آپݨاں رَستہ ݙیکھا ݙیسُوں، اَتے بیشک اَللہ چَن٘ڳے کَم کرݨ والیاں نال ہے (٦٩)۔
سورۃ روم مکّی
شروع ہے اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان تے بے حد رحمت کرݨ والا ہے۔
الف لام میم (١)۔ رومی لوک مغلوب تِھی ڳِن (٢)۔ آپݨیں کولھوں دے ہِک ملک وِچ، اَتے او اَپݨیں ہَریج وَن٘ڄݨ دے بعد ٻَہُوں جلدی جیت ویسن (٣)۔ تھوڑے سالاں وِچ! اَللہ دا حُکم سب تُوں پہلے وِی چَلدا آئے اَتے بعد وِچ وِی چَلدا رَہسی اَتے اُوں ݙین٘ہ ایمان والے لوک ٻَہُوں خُوش ہوسِن (٤)۔ اَللہ دِی ݙتی فتح اُتے! او جیکوں چَہندے ، فتح ݙیندے، اَتے او ٻَہُوں زبردست تے وَݙی رحمت کرݨ والا ہے (٥)۔ اِیہ اَللہ دا وَعدہ ہے، اَللہ آپݨیں وعدے کنُوں اَصلوں نھیں پِھردا، پَر ڈھیر لوک اِیہ ڄاݨدے وِی نھیں (٦)۔ اِیہ لُوک دُنیاوی ظاہروی زِندگی کُوں تاں ڄاݨدِن پَر او آخرت کنُوں اَصلُوں غافِل ہِن (٧)۔ کیا انھاں آپݨیں دِل وِچ غور نھیں کِیتا، جو کیا اَللہ اِی پَیدا نھیں کِیتا اَسماناں کُوں تے زمین کُوں اَتے جو کُجھ اُنھاں دے درمیان ہے، او وِی حقّی طور تے اَتے ہِک مقرر وقت تائیں! اَتے بیشک انھاں لوکاں وِچُوں ڈھیر کوئی آپݨیں رَبّ کُوں وَن٘ڄ ملݨ کُوں منیندے وِی نھیں (٨)۔ کیا اِیہ لوک زمین اُتے ٹُریے پِھریے کائے نھیں، شاید جو انھاں ݙیکھ گِھدا ہووے جو انھاں کنُوں پہلے دے لوکاں دِی عاقبت کِہجی تِھی چُکی ہے حالانکہ او لوک اُنھاں کنُوں طاقت وِچ زیادہ ہَن، اَتے انھاں زمین کُوں خوب جُتیا وَہایا، اُنھاں اِیکوں اِتی زیادہ آباد کر چھوڑیا جتّی جو اِنھاں وی نھیں کِیتا، اَتے انھاں دے رسول اُنھاں کولھ کُھلیاں نشانیاں گِھن تے آئے، اَللہ تاں اِہجا کائے نھیں جو انھاں اُتے ظلم کرے بلکہ او تاں خود آپݨیں آپ اُتے ظلم کریندِن (٩)۔ وَل انھاں لوکاں دِی عاقبت ٻَہُوں خَراب تَھئی جِہڑے جو گندے کَم کریندے ہن، کیوں جو انھاں اَللہ دِیاں آیاتاں کُوں کُوڑا آکھیا، اَتے انھاں اُتے کِھلّاں کریندے رِیہے (١٠)۔ اَللہ تاں پہلی واری وِی (مخلوق کُوں) پَیدا کریندے اَتے وَلا وِی اُوکوں پَیدا کریسے ، وَل تُساں سارے اُوں دو وَلائے ویسو! (١١)۔ اَتے جِہڑے ݙین٘ہ قیامت دِی گھڑی آویسی، تاں مجرم (قصور وار) لوک ہَکّے ٻَکّے تِھی تے رہ ویسِن (١٢)۔ اَتے انھاں دے خُدا دے شریک بݨائے ہوئیاں وِچُوں کوئی وِی انھاں دِی سفارش کرݨ والا کائے نہ ہوسی، اَتے او تاں خود وِی اَپݨیں بݨائے ہوئے (خُدا دے) شریکاں کُوں منّݨ کنُوں پِھر ویسن (١٣)۔ اَتے جِہڑے ݙین٘ہ قیامت دِی گھڑی آ ویسی اُوں ݙین٘ہ سارے اَن٘ج اَن٘ج کر ݙِتے ویسِن (١٤)۔ ٻَس اَلبتہ جِہڑے لوک اِیمان گِھن آئے تے نیک عَمل وِی کِیتی رَکھئے، ٻَس او بہشتی باغ وِچ ( ٹِکا تے) خوش کر ݙِتے ویسن (١٥)۔ اَتے جِنھاں لوکاں کُفر اِختیار کِیتا ہوئے اَتے اَساݙیاں آیاتاں کُوں تے آخرت دِی مُلاقات کُوں کُوڑا آکھیئے تاں اِیہے لوک عذاب دے پابند رَکھیئے ویسن (١٦)۔ ٻَس اَللہ دِی تسبیح (اُوندے پاک ہووݨ کُوں) پڑھی رَکّھو، ڄَݙاں جو شام تِھی وَن٘ڄے، اَتے تُہاکوں وݙا ویلا تِھی وَن٘ڄے (١٧)۔ اَتے سب تعریف اُوندے کِیتے ہے، اَسماناں وِچ وِی تے زمین تے وِی، اتے تریجھے پہر اَتے جِہڑے ویلے ظہر تِھی وَن٘ڄے اُوں ویلے وِی تسبیح (نماز) پڑھو (١٨)۔ او زِندہ (جاندار) شَئے کُوں مُردہ (بے جان) شَئے وِچُّوں کڈھیندے چا، اَتے مُردہ شَئے وِچُّوں جِیندی ہوئی شَئے کُوں کڈھیندے چا، اَتے زمین کُوں وِی اُوندے سَڑ سُک وَن٘ڄݨ دے بعد جیوا چھوڑیندے، اَتے اِیویں تُساں وِی کَڈھے ویسُو (١٩)۔ اَتے اِیہ وِی اُوندیاں نِشانیاں وِچُوں ہے جو اُوں تُہاکوں مِٹی وِچُّوں پَیدا کِیتے ٻَس تُساں ٻَہُوں جَلدی انسان بݨ ویندو، ہر پاسے کِھنڈدے وِیندو (٢٠)۔ اَتے اِیہ وِی اُوندیاں نشانیاں وِچُوں ہے، جو اُوں تُہاݙے آپݨیاں وِچُوں تُہاݙے کِیتے ذالیں پَیدا کِیتئِن، تاں جو تُساں اُنھاں نال سُکھ سکون نال رَہو، اَتے اُوں تُہاݙے درمیان محبت تے مہربانی پَیدا کر ݙِتی ہے بیشک اِیندے وِچ نِشانیاں ہِن، اِنھاں لوکاں کِیتے جِہڑے غور فکر کریندِن (٢١)۔ اَتے اِیہ وِی اُوندیاں نشانیاں وِچُوں ہے، جو اُوں اَسماناں کُوں تے زمین کُوں پَیدا کِیتے، اَتے تُہاݙے ٻولیاں وِچ فرق گھت ݙِتے، تے تُہاݙے رَنگاں وِچ وِی، بیشک انھاں وِچ وِی نشانیاں ہِن ڄاݨݨ والیاں کِیتے (٢٢)۔ اَتے اِیہ وِی اُوندیاں نِشانیاں وِچُوں ہے، جو تُہاݙا سَمھݨ ہے راتیں کُوں تے ݙین٘ہ کُوں وِی، اَتے اُوندا فضل (رِزق) ڳولھݨ وِی ہے، بیشک اِیندے وِچ اُنھاں لوکاں کِیتے نشانیاں ہِن، جِہڑے سُݨدے سَمجھدے ہِن (٢٣)۔ اَتے اِیہ وِی اُوندیاں نِشانیاں وِچُوں ہے جو او تُہاکوں بجلی چَمکدی ݙیکھیندے جیندے وِچ تُساں ݙردے وِی ہِیوے، تے طمع وِی رَکھیندے وے، اَتے اسمان کنُوں پاݨِیں بھیڄیندے، ٻَس اُوندے نال زمین ساوِی (زِندہ) کر چھوڑیندے، اُوندے سُک سَڑ وَن٘ڄݨ دے بعد، بیشک اِیندے وِچ نِشانیاں ہِن اُنھاں لوکاں کِیتے جِہڑے عَقل کنُوں کَم گِھندِن (٢٤)۔ اَتے اِیہ وِی اُوندیاں نِشانیاں وِچُوں ہے، جو اُوں قائم کر کھڑائے اَسمان کُوں تے زمین کُوں اَپݨیں حُکم نال، وَل ڄَݙاں اُوں تُہاکوں ہِک واری زمین وِچُوں سݙیا تاں ٻَس تُساں جھٹ پَٹ نِکل آسو (٢٥)۔ اَتے اُوندا اِی ہے جو کُجھ اَسماناں وِچ تے زمین دے تَلے اُتے ہے سارے اُوندی فرمانبرداری کرݨ والے ہِن (٢٦)۔ اَتے اُوہو اِی ہے، جِہڑا پہلی واری خلقت کُوں پَیدا کریندے وَلا ݙوجھی واری وِی اِیویں چا کریسی، اَسماناں وِچ تے زمین وِ چ تاں اُوندی شان ٻَہُوں اُچّی ہے، اَتے او زبردست ہے وَݙی دانائی والا ہے (٢٧)۔ اُوں تُہاݙے کِیتے خود تُہاݙے آپݨیں وِچُوں ہِک مثال ݙِتی ہے جو کیا، جِنھاں دے مالک تُہاݙے سَڄّے ہَتھ ہن، انھاں وِچُوں کوئی اِہجے وِی ہِن، جِہڑے تُہاݙے شریک ہووِن اُوں رِزق وِچ جِہڑا اَساں تُہاکوں ݙِتا ہے؟ اِیں طرح تُساں اُنھاں دے برابر دے حِصّے دار تِھی وَن٘ڄو! تُساں تاں انھاں کنُوں ݙردے وِی اِیویں ہِیوے، جیویں تُساں آپس وِچ ݙردے وے؟ اِیں طرح اَساں آیاتاں کُوں انھاں کِیتے کھول کھول تے بیان کریندے ہَیں (٢٨)۔ جِہڑے جو عقل کنُوں کَم گِھندِن، بلکہ جِہڑے لوک بے انصافی کریندِن، او بغیر کہیں عِلم دے آپݨیاں خیالاں خواہشاں دِی پَیروی کریندِن بَھلا اُنھاں کُوں کُوݨ سِدّھا رَاہ ݙِیکھا سَڳدے جِنھاں کُوں اَللہ گُمراہ چَا کرے، اَتے انھاں کُوں مدد ݙیوݨ والا وِی کوئی کائے نھیں (٢٩)۔ ٻَس تُساں آپݨاں رُخ خاص کر تے اِیں دین دو قائم کِیتی رَکّھو، اَللہ دِی اُوں فطرت اُتے وِی قائم تِھی رَہوُو، جِیندے اُتے اُوں انسان کُوں پَیدا کِیتے، اَللہ دِی بݨائی فطرت وِچ تبدیلی کائے نھیں، اِیہو پِکّا تے سِدّھا دِین ہے، پَر لوکاں وِچوں ڈھیر کوئی نھیں ڄاݨدے (٣٠)۔ اُوں دو رجوع کِیتی رَکھو، اَتے اُوں کنُوں ݙردے رَہوُو، اَتے نماز قائم کِیتی رَکھو، اَتے شِرک کرݨ والیاں وِچُوں ہرگز نہ تِھی وَن٘ڄݨاں (٣١)۔ انھاں وِچُوں (وِی نہ) جِنھاں اَپݨیں دِین کُوں ٹوٹے ٹوٹے کر گِھدے اَتے فِرقے فِرقے تِھی ڳیئِن، ہر ہِک فرقہ جو کُجھ اُوندے کولھ ہے اُوندے اُتے مَست ہے (٣٢)۔ اَتے ڄَݙاں لوکاں کُوں کوئی تکلیف تِھیندی ہے، تاں او اَپݨیں رَبّ کنُوں اُوندو پُورا رَجوع کر تے دُعا منگدِن (سݙیندِن) ، وَل ڄَݙاں انھاں کُوں آپݨیں رَحمت دا مَزہ چَکھا ݙیندے تاں انھاں وِچُوں کوئی ٹولی تاں جَھٹ پَٹ اَپݨیں رَبّ دا شریک ٻݨاوَݨ لڳ پوندی ہے (٣٣)۔ تاں جو او ناشُکری کرن اُوندی جو کُجھ اَساں انھاں کُوں ݙِتے ، چلو مَزّے کر گِھنّو ٻَس ٻَہُوں جلدی تُہاکوں (اِیندے اَنجام دا) پَتہ لڳ ویسی (٣٤)۔ کیا اَساں انھاں کولھ کوئی اِہجی دلیل نازِل کِیتی ہے جِہڑی جو انھاں کُوں ݙسیندی ہے اُوں شَئے دے بارے وِچ جیکوں او اَللہ دا شریک ٻݨیندِن (٣٥)۔ اَتے ڄݙاں اَساں انساناں کُوں آپݨِیں رحمت دا مَزہ چَکھیندے ہَیں، تاں او اُوندے اُتے پُھن٘ڈ ویندِن، اَتے جیکر انھاں کُوں کوئی ݙُکھ پہنچے، او وِی اُوندی وَجہ کنُوں جِہڑا کُجھ اُنھاں آپݨیں ہَتھیں نال اَڳلے جہان کِیتے بھیڄیا ہے (٣٦)۔ تاں او جلدی نا اُمید تِھی ویندے ہِن، کیا انھاں نھیں ݙِٹھا جو بیشک اَللہ اِی اُوندا رِزق کُھلا کر ݙیندے جِیندے کِیتے چَہندے اَتے تنگ وِی کر ݙیندے، بیشک اِیندے وِچ نشانیاں ہِن اُوں قوم کِیتے جِہڑی اِیمان گِھن آندی ہے (٣٧)۔ تُوں آپݨیاں قریبی سکّیاں کُوں انھاں دا حق اَدا کر، اَتے مِسکین دا وِی تے مُسافر دا وِی، اِیہ انھاں لوکاں کِیتے چَن٘ڳی ڳالھ ہے جِہڑے اَللہ دِی رَضا مَندی چَہندِن، اَتے اِیہے ہِن مُراداں پاوَݨ والے (٣٨)۔ اَتے جِہڑا سُود تُساں اِیں کِیتے ݙیندو جو لوکاں دا مال وَدّھ وَن٘ڄے، تاں او اَللہ دے نزدیک اَصلُوں نھیں وَدھدا، اَتے جِہڑا کُجھ تُساں زکوٰۃ دے طور تے اَللہ دِی رَضا مَندی کِیتے ݙیندے وے ٻَس اِیہے او لُوک ہِن جِہڑے اَپݨیں مال کُوں ݙوڑا چوڑا کرݨ والے ہِن (٣٩)۔ اَتے اَللہ تاں او ہے، جَیں تُہاکوں پَیدا کِیتے، وَل تُہاکوں رِزق ݙتے، وَل تُہاکوں موت چا ݙیسی، وَل تُہاکوں جِیوا کھڑا کریسی، کیا تُہاݙے ٻݨائے ہوئے شریکاں وِچُوں کوئی اِہجا ہے، جو انھاں کَمّاں وِچُوں کوئی ہِک وِی کریندا ہووے؟ او (اَللہ) تاں (ہر شَئے کنُوں) پَاک ہے، اَتے او اُنھاں شَئیں کنُوں ٻَہُوں اُچّا ہے، جِنھاں کُوں اُوندا شریک بݨیندے ہِن (٤٠)۔ خشکی تے تری اُتے اُوں کنُوں فساد پَیدا تِھی ڳئے جِہڑا کُجھ لوکاں آپݨیں ہَتّھیں نال کمائے ، تاں جو اَللہ اُنھاں کُوں مَزہ چَکھاوے، بعضے عملاں دا جِہڑے انھاں کِیتئِن، شاید او (سِدّھی رَاہ تے) وَل آوِن (٤١)۔ آکھ جو زمین اُتے ٹُرو پِھرو ٻَس ݙیکھو جو تُساں کنُوں پہلے والے لوکاں دِی عاقبت کِہجی تَھئی ہَئی، انھاں وِچُوں ڈھیر کوئی تاں مُشرک اِی ہِن (٤٢)۔ ٻَس آپݨاں رُخ درست تے سِدّھے دِین دو کِیتی رَکھ اِیں کنُوں پہلے جو او ݙین٘ہ آوَن٘ڄے، جیندے ٹَل وَن٘ڄݨ دِی اَللہ دِی طرفوں کوئی وَجہ کائے نھیں اُوں ݙین٘ہ لوک اَن٘ج و اَن٘ج تِھی ویسن (٤٣)۔ جَیں کُفر اِختیار چا کِیتا تاں اُوندے کُفر دَا وَٻال اُوندے سِر تے ہے، اَتے جَیں نیک عَمل کِیتے او اَپݨیں کِیتے چَن٘ڳائی دی جاء ٻَݨیندے (٤٤)۔ او انھاں لوکاں کُوں جِہڑے جو اِیمان گِھن آئِن اَتے نیک عَمل وِی کِیتے ہِنیں اَپݨیں فضل وِچُوں بَدلہ ݙیسے، بیشک او کافر لوکاں کُوں پَسند نھیں کریندا (٤٥)۔ اَتے اُوندیاں نِشانیاں وِچُوں ہِک اِیہ وِی ہے، جو او ہوائیں کُوں خوشخبری ݙیوݨ والیاں بݨا تے بھیڄیندے تاں جو او آپݨِیں رحمت دا تُہاکوں مَزہ چَکھاوے تے ٻیڑیاں وِی اُوندے حُکم نال ٹھلدیاں تردیاں رہون، اَتے اِیہ اِیں واسطے ہے جو تُساں اُوندے فَضل کُوں حاصل کرو، تے تاں جو تُساں شُکر اَدا کرو (٤٦)۔ اَتے تحقیق اَساں تیں کنوں پہلے وی انہاں دی آپݨی قوم دو رسول بھیڄے، ٻس او انہاں کول صاف صاف نشانیاں گھن آئے، تے ٻس جنہاں جُرم کیتی رکھیے، تاں اساں انھاں کنُوں بَدلہ گِھن چھوڑیا، ٻَس مومناں کُوں مَدد ݙیوݨ اَساݙے اُتے لازِم ہَا (٤٧)۔ اَللہ تاں او ہے، جِہڑا ہوائیں کُوں گھولیندے جِہڑیاں بَدّلاں کُوں ٻِیا وِی اُچّا کر ݙیندِن، ٻَس او انھاں کُوں اَسمان تے کھن٘ڈا ݙیندے، جَیں طرح چَہندے، اَتے انھاں دِیاں تَہیں بݨا ݙیندے، وَل تُوں مِین٘ہ کُوں ݙیکھدیں جو کیویں انھاں وِچُوں نکلݨ پَے ویندے، ٻَس ڄَݙاں او وَسا ݙیندے آپݨیاں بندیاں وِچُوں انھاں اُتے جِنھاں کُوں چَہندے تاں وَت او یَکدم خوشیاں منیندِن (٤٨)۔ حالانکہ اِیں کنُوں پہلے جو مِین٘ہ اُنھاں اُتے لہایا وَن٘ڄے او اِیں کنُوں وِی پہلے نا اُمید تَھئے ہوئے ہوندِن (٤٩)۔ ٻَس اَللہ دِی رحمت دِیاں نشانیاں کُوں ݙیکھ جو کَیں طرح زمین کُوں ساوِی (زندہ) کر ݙیندے اُوندے سُک سَڑ وَن٘ڄݨ (مَرن) دے بعد، بیشک او اِیویں مُردیاں کُوں جِیوا کھڑا کریسی، اَتے او ہَر شَئے اُتے پُوری قدرت رَکھیندے (٥٠)۔ اَتے جیکر اَساں ہِک اِہجی ہَوا بھیڄ ݙیوُوں جو او اَپݨیں رڑھ (کھیتی) کُوں سُک تے پِیلا تھیا ݙیکھن تاں اُوندے بعد ضرور ناشُکری کرݨ لڳ پوندِن (٥١)۔ ٻس بیشک تُوں نہ تاں مُردیاں کُوں سُݨا سَڳدیں اَتے نہ ٻوڑیاں کُوں سُݨا سَڳدیں آپݨاں سَݙا! ڄݙاں جو او کن٘ڈ وَلا تے ٹُر پووِن (٥٢)۔ اَتے نہ تُوں اَندھیاں کُوں اُنھاں دِی گُمراہی دے بعد ہدایت اُتے گِھن آسَڳدیں، تُوں تاں ٻَس انھاں کُوں سُݨا سَڳدیں، جِہڑے اَساݙیاں آیاتاں اُتے اِیمان گِھن آندِن، ٻَس اِیہے لوک مسلمان (فرمانبردار) ہِن (٥٣)۔ اَللہ تاں او ہے جَیں تُہاکوں ٻَہُوں بے قوتی دِی حالت وِچ پَیدا کِیتے، وَل اُوں اِیں بے قوتی دے بعد تُہاکوں طاقت ݙے ݙِتی، وَل اِیں طاقت دے بعد بے طاقتی ݙے ݙِتی، تے ٻڈھیپا وِی! او پَیدا کر ݙیندے جو کُجھ چَہندے، او چَن٘ڳی طرح ڄاݨݨ والا قُدرت والا ہے (٥٤)۔ اَتے جِہڑے ݙین٘ہ (قیامت دِی) گھڑی آویسی، تاں گُنہگار قَسماں چاوَݨ لڳ پوسِن جو او تاں ہِک گھڑی کنُوں زیادہ (دُنیا وِچ) رِیہے وِی کائے نھیں! اِیویں او پُٹھے چَل پوندے ہن (٥٥)۔ اَتے جِنھاں لوکاں کُوں عِلم تے اِیمان ݙِتا ڳیا ہَا، او اَکھیسِن جو تُساں اَللہ دِی کتاب وِچ لکھئے دے مطابق تاں حشر دے ݙین٘ہ تَئیں رِیہے ہِیوے، ٻَس اِیہُو تاں ہے حشر (وَلا جِی اُٹھݨ) دا ݙین٘ہ، پَر تُساں تاں اِیکُوں ڄاݨدے سَمجھدے وِی کُجھ نہ ہاوے (٥٦)۔ ٻَس اِیں ݙین٘ہ ظالم لوکاں کُوں انھاں دا بَہانہ (عُذر) کوئی فائدہ نہ ݙیسے، تے نہ اُنھاں کُوں معافی منگݨ کُوں آکھیا ویسے (٥٧)۔ اَتے تحقیق اَساں، لوکاں کِیتے اِیں قرآن وِچ ہر طرح دِی مثال بیان کِیتی ہے، اَتے واقعی جیکر تُوں انھاں دے کولھ کوئی نشانی گِھن آویں، تاں وِی او لوک جِنھاں مَنّݨ کنُوں اِنکار کِیتا ہوئے، ضرور آکھ ݙیسن، جو تُساں تَاں اَصلُوں کُوڑے ہِیوے (٥٨)۔ اِیں طرح اِنھاں لوکاں دے دِلّیں اُتے مُہر (ٹَھپّہ) لَا ݙیندے ہَیں، جِہڑے جو کُجھ وِی نھیں ڄاݨدے سمجھدے (٥٩)۔ ٻَس (اَے رسول) تُوں صبر کر تے ثابت قَدم رَہ، کیوں جو یقیناً اَللہ دا وعدہ پَکّا تے برحق ہے اَتے او لوک تیݙا دِل نہ گھٹا ݙیون، جِنھاں کُوں یقین وِی نھیں آندا (٦٠)۔
سورۃ لقمان مکیہ
شروع ہے اَللہ دے ناں نال جِہڑا جو ٻَہُوں مہربان تے وَݙی رحمت کرݨ والا ہے
الف، لام، میم (١)۔ اِیہ آیاتاں ہِن وَݙِی دانائی والی کتاب دِیاں (٢)۔ ہدایت تے رحمت ہِن، نیکی دے کَم کرݨ والیاں کِیتے (٣)۔ جِہڑے جو نماز کُوں قائِم کِیتی رَکھدِن، تے زکوٰۃ وِی ݙِتی رَکھدِن، تے آخرت اُتے یقین وِی رَکھیندِن (٤)۔ اِیہے لوک اَللہ دِی طرفوں سِدّھی رَاہ اُتے ہِن، اَتے اِیہے سَب تُوں چَن٘ڳیاں مُراداں پاوَݨ والے ہِن (٥)۔ اَتے انساناں وِچُوں کوئی اِہجا وِی ہے، جِہڑا بیہودہ کہاݨیاں مُل گِھن آوے، تاں جو (لوکاں کُوں) بغیر کہیں صحیح علم عقل دے، اَللہ دِی رَاہ تُوں گُمراہ کر ݙیوے اَتے اِیندے اُتے کِھلّاں وِی کرے، اِیہے او لوک ہِن، جِنھاں کِیتے ذلیل کر ݙیوݨ والا عذاب ہے (٦)۔ اَتے ڄݙاں اُوندے سامݨیں اَساݙیاں آیاتاں پڑھ تے سُݨایاں ویندِن، تاں او مغریج تے مُن٘ہ پھیر ویندے، جیویں جو اُوں اُنھاں کُوں سُݨیا وِی نہ ہووے، اِیں سَمجھو جو اُوندے کَنّاں وِچ ٻوڑ پَے ڳئے، ٻَس اُوکوں دردناک عذاب دِی خبر سُݨا ݙے (٧)۔ بیشک جِہڑے لوک اِیمان گِھن آوِن، تے نیک عَمل وِی کِیتی رَکھئِن، انھاں کِیتے نعمتاں والے باغ ہِن (٨)۔ جِنھاں وِچ او (ہمیشہ ہمیشہ) رَہسِن، اَللہ دا وَعدہ سَچّا (برحق) ہے اَتے او ٻَہُوں زبردست تے وَݙی حکمت والا ہے (٩)۔ اُوں اَسماناں کُوں بغیر کہیں تَھمبے دے پَیدا کِیتے، جیویں جو تُساں ݙیکھدے وے، اَتے زمین اُتے پہاڑ قائم کر کھڑائِن تاں جو او تُہاݙے نال ہلدی نہ رَہے اَتے اَساں اِیندے وِچ قسم و قسم دے جانور کھن٘ڈا ݙِتِن، اَتے اَساں اِی اَسمان کنُوں پاݨِیں لَہائے، جیندے نال زمین وِچ سوہݨیاں سوہݨیاں شَئیں جوڑے جوڑے بݨا تے ڄمائِن (١٠)۔ اِیہ ہِن اَللہ دِیاں پَیدا کِیتیاں ہوئیاں شَئیں، ٻَس میکوں ݙیکھاؤ، جو اُوندے سِوا ٻِنھاں کہیں کیا کُجھ پَیدا کِیتے، بلکہ اِیہ بے اِنصافے لوک تاں اَصلُوں کُھلی گُمراہی وِچ پَے ڳئیِن (١١)۔ اَتے بیشک اَساں لقمان کُوں دانائی (حکمت) ݙِتی، تاں جو او اَللہ دا شُکر اَدا کرے، اَتے جو کوئی شُکر اَدا کریندے تاں تحقیق او آپݨیں (فائدے) کِیتے شُکر اَدا کریندے، اَتے جَیں ناشُکری کِیتی تَاں وِی بیشک اَللہ ٻَہُوں بے نیاز تے ساریاں تعریفاں والا ہے (١٢)۔ اَتے ڄَݙاں لُقمان آپݨیں پُتر کُوں نصیحت کریندے ہوئیں آکھیا جو میݙے پُتر آ! اَللہ نال کہیں کُوں شریک نہ بݨاویں، بیشک شِرک (ہِک ٻَہُوں وَݙا) ظلم ہے (١٣)۔ اَتے اَساں انسان کُوں اُوندے پِیو ماء دے متعلق پُر زور نصیحت کِیتی، جو اُوندی ماء اَوکھی تِھی تِھی تے (پیٹ وِچ) چاتی رَکھے، اَتے ݙوں سالاں تَیں اُوندی تَھن٘ڄ چُھڑاوَݨ ہے ٻَس میݙا شُکر وِی اَدا کرو، تے پِیو مَاء دا وِی، اَتے مَیں دو وَل آوݨاں ہِیوے (١٤)۔ اَتے جیکر تُہاݙے اُتے (اِیں ڳالھ دِی) سختی کرِن، جو تُوں میݙے نال کہیں اِہجی شَئے کُوں شریک کریں، جیندا تیکوں کوئی سدھ پَتہ وِی کائے نھیں، تاں تُوں اُنھاں دا آکھیا نہ مَنّیں پر دُنیا دے کَمّاں وِچ اُنھاں نال چَن٘ڳا تِھی رہ! اَتے اُوں شخص دے رَستے اُتے چَل، جِہڑا مَیں دو رَجوع کریندے، وَل تُہاکوں مَیں دو وَل آوݨیں، ٻَس تُہاکوں مَیں ݙسا ݙیساں جو تُساں کیا کُجھ کریندے رَہندے ہاوے (١٥)۔ میݙے پُتر آ ! بیشک جیکر کوئی عَمل ہرمل دے داݨیں دے برابر وِی کیوں نہ ہوسے، اَتے او کہیں پَتھر وِچ، یا اَسماناں وِچ یا زمین وِچ کیوں نہ ہوسے، اَللہ اُوکوں سامݨیں گِھن آسے! بیشک اَللہ باریک کنُوں باریک شَئے کُوں ݙیکھ گِھنّݨ والا تے پُوری خبر رَکھݨ والا ہے (١٦)۔ میݙے پُتر آ ! نماز قائِم کِیتی رَکھ، تے چَن٘ڳے کَمّ دا حُکم ݙِتی رَکھ، تے گندے کَم کنُوں ہَٹکی رَکھ، اَتے صبر کِیتی رَکھ، اُوں مصیبت اُتے وِی جِہڑی تیݙے اُتے آوے، اِیہ وِی وَݙی ہمّت والے کَمّاں وِچُوں ہے (١٧)۔ اَتے تُوں لوکاں نال آپݨاں مُن٘ہ وَٹا تے (ڳلھاں پُھوک تے) ڳالھ نہ کِیتی کر، اَتے زمین اُتے اَکڑیج تے نہ ٹُریا کر، یقیناً اَللہ ہر مغریج وَن٘ڄݨ والے کُوں تے پھُتریڑی کُوں، اَصلُوں پسند نہیں کریندا (١٨)۔ تُوں آپݨیں سَݙ سلوک وِچ درمیانی چال رَکھ، اَتے آپݨیں اَلا کوں جِھکّا رَکھی رَکھ، کیوں جو یقیناً ساریاں آلاواں کنُوں زیادہ نہ بھاوَݨ والا اَلا ڳݙاں دِی ہینگ ہے (١٩)۔ کیا تُساں نھیں ݙِٹھا، جو اَللہ تے تُہاݙے کَمّاں وِچ لایا ہوئے جِہڑا کُجھ وِی اَسماناں وِچ ہے، تے جِہڑا کُجھ زمین دے تلے اُتّے ہے، اَتے تُہاݙے کِیتے آپݨیاں ظاہری تے لکیاں ہوئیاں نعمتاں کُوں پُورا کر چھوڑے، اَتے انساناں وِچُوں کُجھ اِہجے وِی ہِن جِہڑے جو اَللہ دے متعلق بغیر کہیں علم عقل دے جھیڑے گھتّی رَکھدِن اَتے انھاں کُوں نہ کوئی ہدایت ݙِتی ڳئی ہے ، اَتے نہ کوئی سوجھلا ݙیکھاوَݨ والی کتاب (٢٠)۔ اَتے ڄَݙاں انھاں کُوں آکھیا ویندے، جو اُوندی پَیروی کرو جِہڑا کُجھ اَللہ نازِل کِیتے تاں اَکھیندِن (کوئے نہ) اَساں تاں اُوندی پَیروی کریسُوں جیندے اُتے اَساں آپݨیاں پِیو ݙاݙیاں کُوں ݙِٹھے، توڑے شیطان انھاں کُوں دوزخ دے عذاب دو ای کیوں نہ سݙیندا رِیہا ہووے (تاں وِی؟) (٢١)۔ اَتے جِہڑا کوئی آپݨِیں پُوری پُوری توّجہ اَللہ دے تابع کر ݙیوے، اَتے او چَن٘ڳے کَمّ وِی کرے، ٻَس تحقیق اُوں ہِک تکڑا کڑا پَکڑ گِھدے اَتے اَللہ دے ہَتھ وِچ ہے سارے کَمّاں دا آخری فیصلہ (٢٢)۔ اَتے جَیں اِیمان گِھن آوَݨ کنُوں انکار کر ݙِتے، تیکوں اُوندے کُفر دا غم نہ پِیا تِھیوے، انھاں اَساݙے کولھ اِی وَل آوݨیں، ٻَس اَساں انھاں کُوں چِتا ݙیسوں، جِہڑے جِہڑے کَم او کریندے رِیہے ہوسِن، بیشک اَللہ سِینے دے بھیداں کُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدا کھڑے (٢٣)۔ اَساں اُنھاں کُوں تھوڑے جیہے مَزّے کرݨ ݙیندوں، وَت انھاں کُوں سَخت عذاب والے پاسے وَن٘ڄݨ تے مجبور کر ݙیسوں (٢٤)۔ اَتے جیکر انھاں کنُوں پُچّھیں جو اَسماناں کُوں تے زمین کُوں کَیں ٻݨائے، تاں جَھٹ آکھ ݙیسن اَللہ! آکھ ݙے، جو سَب تعریف ہے وِی اَللہ کِیتے! پَر اُنھاں وِچُوں دے ڈھیر کوئی تاں انھاں ڳالھ کُوں ڄاݨدے وِی کائے نھیں (٢٥)۔ اَللہ دِی مِلک ہے جو کُجھ اَسماناں وِچ ہے تے زمین وِچ ہے بیشک اَللہ بے نیاز تے سَب تعریف دے لائق ہے (٢٦)۔ اَتے جیکر (اِیں تِھیوے جو) جِتنے کُجھ درخت زمین تے ہِن، او سارے قلماں بَݨ وَن٘ڄن، اَتے سارا سَمندر مَس بݨ وَن٘ڄے، اُوندے مُکݨ تے سَت سَمندر ٻئے وِی (مَس بݨ وَن٘ڄن) تاں وِی اَللہ دِیاں ڳالھیں (کلمات) پُوریاں نہ لِکھیج سڳسِن، بیشک اَللہ ٻَہُوں زبردست تے وَݙی حِکمت والا ہے (٢٧)۔ تہاکوں پیدا کرݨ تے تہاکوں کھڑا کرݨ اوندے کِیتے کہیں ہک جی جان وانگوں ہے، بیشک اللہ سب کجھ سُݨݨ تے ڈیکھݨ والا ھِے(٢٨)۔ کیا تُساں نھیں ݙِٹھا، جو اَللہ رات کُوں ݙین٘ہ وِچ داخل کر چھوڑیندے، تے ݙین٘ہ کُوں رات وِچ وَڑا چھوڑیندے، اَتے اُوں سِجھ تے چَندر کُوں کَم وِچ لایا ہوئے ہَر کوئی ہِک مُدّت توڑیں اِیویں چَلدا رَہسی، اَتے بیشک تُساں جِہڑا کُجھ کریندے وَدّے وے، اَللہ کُوں اُوندا چَن٘ڳی طرح پَتہ ہے (٢٩)۔ اِیہ سارا کُجھ (اِیں وَجہ کنُوں ہے) جو بیشک اَللہ اِی برحق ہے، اَتے یقیناً اِیہ لوک، اُوکُوں چھوڑ تے، جِنھاں کُوں سݙیندِن، او سارے باطل تے لَچّر ہِن، اَتے بیشک اَللہ سَب تُوں اُچّی شان والا تے ساریاں کنُوں وَݙا ہے (٣٠)۔ کیا تُساں نھیں ݙِٹھا، جو بیشک ٻیڑیاں اَللہ دے فضل نال سمندر وِچ ٹھلدئِن تے چلدئِن تاں جو تُہاکوں آپݨیاں نشانیاں ݙیکھاوے، بیشک اِیندے وِچ نشانیاں ہِن، اُنھاں لوکاں کِیتے جِہڑے (اِیمان وِچ) ثابت قَدم ہِن تے شُکر گزار ہِن (٣١)۔ اَتے ڄَݙاں کوئی پاݨِیں دِی سیڑھ چَھتر وانگوں اُنھاں اُتے چَڑھ آندی ہے، تاں وَل اُوندے دِین اُتے مخلص تِھی تے اَللہ کُوں سݙیندِن، ٻَس ڄَݙاں اُنھاں کُوں خُشکی اُتے گِھن آ تے نجات ݙیندے ہَیں، تاں ٻَس اُنھاں وِچُوں تھوڑے کُجھ درمیانی چال آ ویندِن، اَتے اَساݙیاں آیاتاں کنُوں اُوہے اِنکار کر ݙیندِن، جِہڑے جو وعدے کنُوں مُکر ویندِن، تے ناشکرے ہِن (٣٢)۔ لوکو! آپݨیں رَبّ کنُوں ݙرو اَتے ݙرو اُوں ݙین٘ہ کنُوں وِی ڄَݙاں ہِک پِیو آپݨیں پُتر کُوں وِی ثواب کِیتے آپݨِیں جَزا وِچُوں کُجھ وِی نہ ݙیوݨ چَہسی، اَتے نہ پُتر آپݨیں پِیو کِیتے آپݨیں ثواب وِچُوں اُوکُوں کُجھ ݙیوَݨ چَہسی، بیشک اَللہ دا وَعدہ سَچّا ہے، ٻَس اِیہ دُنیاوی زندگی تُہاکوں مغرا نہ ݙیوے اَتے نہ اَللہ دے متعلق تُہاکوں کوئی (فراڈی) فریب ݙے سَڳے(٣٣)۔ بیشک قیامت دا پَتہ محض اَللہ کُوں ہے، اَتے اُوہو مِین٘ہ وَسیندے، اَتے اُوہو ڄاݨدے جو کہیں ماء دے پیٹ وِچ کیا ہے؟ اَتے کہیں جِی کُوں پَتہ کائے نھیں، جو کل او کیا کُجھ کَما گِھنسے، اَتے نہ اِی کہیں جِی کُوں پَتہ ہے، جو او کِہڑی زمین (عِلاقے) وِچ وَن٘ڄ مَرسے، بیشک اَللہ سَب کُجھ ڄاݨݨ والا تے ہر شَئے دِی خبر رَکھݨ والا ہے (٣٤)۔
سورۃ السجدہ مکیہ
شروع ہے اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان تے ݙہݙی رحمت والا ہے
اَلف، لام، میم (١)۔ اِیندے وِچ کوئی شَک نھیں، جو اِیں کتاب دا لَہݨ (نزول) سارے جہاناں دے رَبّ دِی طرفوں ہے (٢)۔ کِیا اِیہ لوک اِیہو اَکھیندِن، جو اِیں اِیکوں خُود گھڑ گِھدّے، (نہ ! نہ ! ) اِیہ تاں بَر حق ہے، تے تیݙے رَبّ دِی طرفوں ہے، تاں جو تُوں قوم کُوں چِتاویں ݙراویں، جیندے کولھ تَیں کنُوں پہلے کوئی چِتاوَݨ ݙراویں والا نھیں آیا، تاں جو او سِدّھے رَاہ تے آوَن٘ڄن (٣)۔ اَللہ تاں او ہے، جَیں اَسماناں کُوں تے زمین کُوں تے جِہڑا کُجھ انھاں وِچ ہے سَب کُوں پَیدا کِیتے، او وِی، محض چِھی ݙین٘ہاں وِچ ! وَل اُوں عرش اُتے قرار پاتے، تُہاݙے کِیتے اُوں کنُوں سِوا ٻِیا کوئی نہ یَار ہے، تے نہ سِفارش کرݨ والا ! کیا وَل وِی تُساں نصیحت حاصِل نہ کریسو (٤)۔ اُوں اَسمان کنُوں زمین تَئیں دے ہَر کَم دا اِنتظام کِیتا ہوئے، وَل (آخر وِچ اِیہ سارے معاملے) اُوندو ہِک اِہجے ݙین٘ہ وَن٘ڄ پُڄسِن، جیندا اَندازہ ہِک ہزار سال دے برابر ہے، جِہڑے حساب نال تُساں ڳِݨدے وے (٥)۔ اِیہ (اَللہ) تاں ہَر لُکّی نُوٹی شَئے کُوں تے ہر ظاہر ظہور شَئے کُوں خوب ڄاݨدے، او ٻَہُوں زبردست تے ݙَاڈھی رحمت والا ہے (٦)۔ او تاں او ہے جَیں ہَر شَئے کُوں ٻَہُوں سوہݨاں بݨا تے پَیدا کِیتے، اَتے اِنسان دِی پَیدائش مٹی کنُوں شروع کِیتی ہِس (٧)۔ وَل اُوں اُوندی نَسل (دا سلسلہ) ہِک گندے پاݨِیں دے سَت (خلاصے جہی شَئے) کنُوں چلائے (٨)۔ وَل اُوکوں بݨائے ٹھہائے اَتے اُوندے وِچ آپݨیں روح کنُوں پُھوکا ماریُس، اَتے اُوں تہاݙے کِیتے کَن، اَکّھیں، اَتے دِل بݨائے، پَر تُساں تاں اُوندا ٻَہُوں تھوڑا شُکر اَدا کریندے وے (٩)۔ اَتے اُنھاں آکھیا، جو ڄَݙاں اَساں زمین وِچ رَل مِل تے مٹی تِھی ویسُوں، تاں کیا واقعی اَساں نویں سِروں پَیدا کِیتے ویسوں، بلکہ او تاں اَپݨیں رَبّ دے سامݨیں وَن٘ڄݨ کُوں وِی نھیں مَنیندے (١٠)۔ آکھ ݙے جو موت دا او فرشتہ تُہاݙیاں روحاں کُوں قبض کر گِھنسے، جِہڑا ٹُہاݙے اُتے مقرر کِیتا ڳئے، وَل تُساں آپݨیں رَبّ دو وَلا تِے گِھن آئے ویسو (١١)۔ اَتے تُوں ݙیکھدا، جو ڄݙاں اِیہ گُنہگار لوک آپݨیں رَبّ دے سامݨیں سر جِھکا کر تے کھڑے ہوسِن (اکھیسن) اَساݙے رَبّ آ ! اَساں (ہُݨ) ݙیکھ گِھدّے تے سُݨ وِی گِھدّے، ٻَس اَساکوں وَلا بھیڄ چھوڑ تاں جو اَساں نیک عمل کر گِھنُّوں، (ہُݨ) اَصلُوں یقین کرݨ والے بݨ ڳئے ہَیں (١٢)۔ اَتے جیکر اَساں چَہندے تاں ہر شخص کُوں اُوندے سِدّھے رَاہ تے لا ݙیندے پَر میݙی طرفوں اِیہ قول برحق ہے، جو مَیں دوزخ کُوں (اِہجیاں) جِنّاں تے اِنساناں نال کٹھا کرتے بھر ݙیساں (١٣)۔ ٻَس مَزہ چَکّھو، (اِیں ڳالھ دا) جو تُساں اِیں ݙین٘ہ دِی مُلاقات کُوں بُھل ڳئے ہاوے، بیشک اَساں وِی تُہاکوں بُھلا ݙِتے، اَتے ہمیشہ دے عذاب دا مَزہ چَکّھو اُنھاں کرتُوتاں دا جِہڑے تُساں کریندے رِیہے ہِیوے (١٤)۔ بیشک اُوہے لوک اَساݙیاں آیاتاں تے اِیمان گِھن آندے ہِن، جِنھاں کُوں ڄݙاں وِی اُنھاں نال نصیحت کِیتی ویندی ہے تاں سَجدے وِچ ڈھے پوندِن، اَتے اَللہ دے پاک ہووَݨ کُوں بیان کریندِن (١٥)۔ اَپݨیں رَبّ دِی تعریف نال، اَتے او وَݙائی وِی نھیں کریندے، انھاں دے پاسے انھاں دے بستریاں نال لڳدے وِی نھیں، اَپݨیں رَبّ کُوں خوف دِی حالت وِچ، تے طمعے ویلے سݙیندِن اَتے جو کُجھ اَساں اُنھاں کُوں ݙِتے اِیندے وِچُوں خرچ وِی کریندِن (١٦)۔ کوئی شَخص اِیہ نھیں ڄاݨدا، جو انھاں دِیاں اَکّھیں ٹھارَݨ کِیتے کیا کُجھ لُکا تے رَکھیا ہوئے، اِیہ انھاں عَملاں دا بَدلہ ہے جِہڑے او کریندے رِیہے ہِن (١٧)۔ بَھلا جِہڑا کوئی اِیمان والا ہووے او اُوں وانگیں تِھی سَڳدے جِہڑا جو نافرمان (فاسق) ہووے، اِیہ ہِکّو جیہے نھیں تِھی سَڳدے (١٨)۔ البتہ جِہڑے لوک اِیمان گِھن آئِن، تے نیک عَمل وِی کِیتی رَکھئِن، ٻَس انھاں کِیتے رَہݨ دِی جاء بہشتی باغ ہِن، اِیہ مہمانی دے طور تے ہِن، اںھاں عملاں دِی وجہ کنُوں جِہڑے جو اِیہ کریندے ہَن (١٩)۔ اَتے جِہڑے لوک نافرمان تِھی ڳئے، تاں انھاں دا ٹِکاݨاں (دوزخ دِی) بھَا ہے، جِہڑے ویلے وِی اِرادہ کریسن جو اِتّھوں نِکل وَن٘ڄوں، انھاں کُوں وَلا اُوندے وِچ دِھکّا ݙے ݙِتا ویسے! اَتے انھاں کُوں آکھیا ویسے، جو چَکّھو مَزہ اُوں بھَا دے عذاب دا جیکوں تُساں کُوڑ اَہدے ہاوے (٢٠)۔ اَتے انھاں کُوں قریبی (دُنیاوی) عذاب دا مَزہ وِی چَکھیسُوں اِیں وَݙے عذاب کنُوں عِلاوہ، شاید او وَلا (سِدّھے رَاہ تے) وَل آوِن (٢١)۔ اَتے اُوں شَخص کنُوں زیادہ ظالم کوݨ ہوسی، جیکوں اُوندے رَبّ دِیاں آیاتاں نال نصیحت کِیتی ڳئی ہووے، وَل او انھاں کنُوں مُن٘ہ پھیر وَن٘ڄے بیشک اَساں اِہجے گُنہگاراں کنُوں ضرور بَدلہ گِھنّݨ والے ہَیں (٢٢)۔ اَتے یقیناً اَساں موسیٰ کُوں کتاب ݙِتی، تُوں وِی اُوکُوں مِلݨ وِچ کوئی شَک نہ کر، اَتے اَساں اُوکُوں بنی اِسرائیل کِیتے رہنمائی دا ذریعہ بݨایا (٢٣)۔ اَتے اَساں انھاں وِچُوں اِہجے اِمام وِی بݨا ݙِتے جِہڑے اَساݙے حُکم دے مطابق ہدایت کریندے ہَن ڄَݙاں جو او صبر وِی کِیتی رَکھدے ہَن، اَتے او اَساݙیاں آیاتاں اُتے یقین وِی رَکھیندے ہَن (٢٤)۔ بیشک اِیہ تیݙا رَبّ اِی ہے، جِہڑا قیامت دے ݙین٘ہ انھاں وِچ (انھاں معاملیاں دا) فیصلہ کر ݙیسے، جِنھاں وِچ او اختلاف کریندِن (٢٥)۔ کیا اِیں ڳالھ کنُوں اُنھاں کُوں ہدایت نھیں مِلدی، جو اَساں انھاں کنُوں پہلے کِتنیاں اُمتّاں (قوماں) کُوں تَباہ کر ݙِتے، جِنھاں دے گھراں وِچ اِیہ ٹُردے پِھردے وَدِّن، بیشک اِیندے وِچ نشانیاں ہِن! کیا وَل وِی او نھیں سُݨدے سمجھدے (٢٦)۔ کیا او نھیں ݙِہدے جو اَساں پاݨِیں کُوں سُکی سَڑی زمین دو وَہا چھوڑیندے ہَیں وَل اُوں کنُوں فصلاں پَیدا کریندے ہَیں جِنھاں کُوں اُنھاں دے جانور وِی کھاندے ہِن، تے او خود وِی، تاں کیا انھاں کُوں اِیہ وِی نھیں نظردا (٢٧)۔ اَتے اِیہ لوک اَکھیندِن، جو فیصلہ کݙاں تِھیسے؟ (ݙساؤ) جیکر تُساں سچ اَکھیندے وے تاں (٢٨)۔ (اَے نبیؐ) آکھ ݙے جو فیصلے والے ݙین٘ہ انھاں لوکاں کُوں انھاں دا اِیمان گِھن آوݨ کوئی فائدہ نہ ݙیسے جِنھاں کُفر اِختیار کر رَکّھے، اَتے نہ انھاں کُوں کوئی مہلت ݙِتی ویسے (٢٩)۔ ٻَس انھاں کنُوں رُخ وَٹا گِھن، تے اِنتظار کر، بیشک او وِی اِنتظار وِچ ہِن (٣٠)۔
سورۃ الاحزاب مدنیہ
شروع ہے اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان تے ہمیشہ رَحمت کرݨ والا ہے
اَے نبی! اَللہ کنُوں ݙردا رَہ، اَتے کافراں تے مُنافقاں دے آکھیے نہ لڳݨاں، بیشک اَللہ سَب کُجھ ڄاݨݨ والا تے وَݙی حکمت والا ہے (١)۔ اَتے جِہڑا کُجھ تَیں دو تیݙے رَبّ دِی طرفوں وَحی کِیتا ویندے ٻَس اُوندے اُتے چَل، بیشک جِہڑا کُجھ تُساں کریندے ودّے وے، اَللہ کُوں چَن٘ڳی طرح اُوندی خبر ہے (٢)۔ اَتے اَللہ اُتے پُورا توکّل رَکّھ، اَتے اَللہ دا کارساز ہووَݨ تاں بالکل کافِی اِی ہے (٣)۔ اَللہ کہیں مَرد دے سِینے وِچ ݙوں دِل نھیں رَکھیئے، اَتے نہ تُہاݙیاں آپݨیاں ذالیں کُوں تُہاݙیاں ماواں بݨائے، جِنھاں کُوں تُساں (طلاق دِی خاطر) ماواں آکھ ٻَہندے وے، اَتے نہ اِی تُہاݙے پَلوڑ پُتراں کُوں تُہاݙے پُتر بݨائے، اِیہ تاں تُہاݙے آپݨیں مُن٘ہ وِچوں نِکلیاں ڳالھیں ہِن، اَتے اَللہ تاں حق ڳالھ اَکھیندے، اَتے اُوہو اِی سِدّھے رَاہ تے لا ݙیندے (٤)۔ تُساں انھاں (ٻالاں) کُوں انھاں دے پِیو دے حوالے نال سݙیا کرو، اَللہ دے نزدیک اِیہا سَب تُوں زیادہ اِنصافی ڳالھ ہے، اَتے جیکر تُہاکوں انھاں دے پِیوآں دے متعلق پَتہ نہ ہووے وَل او تُہاݙے دِینی بِھرا ہِن، اَتے تُہاݙے یار ہِن، اَتے تُہاݙے اُتے کوئی گُناہ کائے نھیں توڑے جو تُساں کنُوں اِیں سلسلے وِچ کوئی غلطی کیوں نہ تِھی وَںڄے، اَلبتہ تُہاݙے دِلّاں وِچ کوئی اِہجا وِہجا اِرادہ نہ ہووے، وَل وِی اَللہ ٻَہُوں بخشݨ ہار تے ہمیشہ رحمت وَساوَݨ والا ہے (٥)۔ نبی تاں مومن لوکاں دے انھاں دے اَپݨیں کنُوں وِی زیادہ قریب ہے، اَتے اُوندیاں ذالیں انھاں دِیاں ماواں ہِن، اَتے اَللہ دِی کتاب دے مطابق پیٹ دے سکّیاں وِچُوں (تَرکے وِچ) بعضے انھاں دے بعضیاں کنُوں زیادہ حقدار ہِن بہ نسبت ٻنھاں مسلماناں دے مہاجراں دے، جیکر تُساں آپݨیں یاراں نال کوئی بَھلائی کرݨ چَہندو تاں اِیہ وِی کتاب وِچ لِکھیا ہویا موجود ہے (٦)۔ (یاد کر) ڄَݙاں اَساں نبیّاں کنُوں اُنھاں دا وعدہ گِھدا ہا، اَتے تَیں کنُوں وِی گِھدے تے نُوح تے ابراہیم تے موسیٰ تے مریم دے پُتر عیسیٰ کنُوں وِی ! اَساں انھاں کنُوں ساریاں توں ݙَاڈھا پَکّا وعدہ گِھدّے (٧)۔ تاں جو اَللہ انھاں سَچّے لوکاں کنُوں اُنھاں دِی سچائی دے متعلقّ پُچّھ سَڳے، اَتے کافراں کِیتے اُوں دَرد ناک عذاب تیار کِیتا ہوئے (٨)۔ اَے لوکو ! جِہڑے اِیمان گِھن آئیوے، اَللہ دِی اُوں نعمت کُوں یاد کرو، جِہڑی اُوں تُہاݙے اُتے لَہائی ہَئی، ڄَݙاں جو تُہاݙے لشکر چَڑھ آئے ہَن، ٻَس اَساں اُنھاں اُتے ہِک زور دَا جَھکڑ گھولیا، اَتے اِہجے لشکر بھیڄے جِہڑے تُساں ݙیکھ نہ سَڳدے ہاوے، اَتے اَللہ چَن٘ڳی طرح ݙیکھدا رَہندے جِہڑا کُجھ تُساں کریندے ہِیوے (٩)۔ (یاد کرو) ڄَݙاں او تُہاݙے اُتلے پاسوں تے تُہاݙے تلویں پاسوں چَڑھ آئے ہَن، اَتے ڄَݙاں اَکّھیں پُٹھیاں تِھی ڳیاں ہَن، اَتے تُہاݙے ہاں اَصلُوں مُٹھ وِچ آڳئے ہَن، اَتے تُساں اَللہ دے متعلّق قسم قسم دے گماناں وِچ پَے ڳئے ہاوے (١٠)۔ اُتھاں مومن لوکاں کُوں چَن٘ڳی طرح اَزمایا ڳیا، اُنھاں کُوں ہِک سَخت بھوئیں ہَن٘ب (زلزلے) دے ہَلاوے ݙِتے ڳئے (١١)۔ (یاد کرو) ڄݙَاں منافق اَتے جنھاں دے دِلّاں وِچ بیماری ہَئی، آکھݨ لَڳے جو اَللہ تے اُوندے رسول نے اَساݙے نال جِہڑا وَعدہ کِیتا ہا، او محض فریب دے سِوا کُجھ نہ ہَا (١٢)۔ اَتے (او وَقت وِی یاد کرو) ڄَݙاں اُنھاں وِچُوں ہِک ٹولی آکھیا جو اَے یثرب والو، تُہاݙے کِیتے اِتّھاں کھڑݨ دا سوال اِی کائے نھیں، ٻَس تُساں وَل وَن٘ڄو، اَتے انھاں دِی ہِک ٹولی نبی کنُوں مؤکّل گِھنّݨ تے آڳئی، آکھیس جو اَساݙے گھر کُھلے دے کُھلے پَیئن، پَر او کُھلے نہ پَے ہَن، او تاں ٻَس بھَڄ وَن٘ڄݨ چَہندے ہَن (١٣)۔ اَتے جیکر شہر دے اِݙُوں اُݙُوں دُشمن اُنھاں اُتے چَڑھ آندے، وَل اُنھاں کُوں فِتنہ مَچاوَݨ کِیتے اُبھاریا ویندا، تاں اُوندے وِچ شامل تِھی ویندے تے او کوئی تھوڑی گھݨِیں ڈھل شِل وِی نہ کریندے (١٤)۔ اَتے او اِیں کنُوں پہلے اَللہ نال وَعدہ کر چُکے ہَن، جو او کن٘ڈ نہ وَلیسِن، اَتے اَللہ نال کِیتے ہوئے وَعدے دے متعلّق تاں ضرور پُچّھیا ویسے (١٥)۔ (اَے رسول) آکھ ݙے، جو بھَڄ وَن٘ڄݨ تُہاکوں کوئی فائدہ نہ ݙیسے، جیکر تُساں مَوت کنُوں بھَڄدے ہِیوے، اُوں وقت فائدہ تِھیا وِی سَہی تاں ٻَہُوں تھوڑا جیہا تِھیسے (١٦)۔ آکھ ݙے، جو او کِہڑا ہے، جِہڑا تُہاکُوں اَللہ کنُوں بَچا گِھنسے، جیکر اَللہ تُہاکوں کوئی ݙُکھ (نقصان) ݙیوݨ دا اِرادہ کرے یا او تُہاݙے اُتے رحمت وَساوَݨ دا اِرادہ کرے، اَتے اِیہ لوک آپݨیں کِیتے اَللہ کنُوں سِوا ٻئے کہیں کُوں وِی آپݨاں یار تے مددگار نہ پَیسن (١٧)۔ تحقیق اَللہ تُہاݙے وِچُوں انھاں کُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے جِہڑے تُہاݙے وِچ رُکاوَٹاں سَٹیندِن، تے اَپݨیاں بِھراواں کُوں اَکھیندِن، جو اَساݙے کولھ آ وَن٘ڄو! پَر اُݙے لڑائی کِیتے نھیں آندے، سِوائے تھوڑے جیہاں دے (١٨)۔ او تُہاݙی (مدد کرݨ وِچ) ٻَہُوں بخیل ہِن، بس جیکر خطرے دا وقت آوَںڄے تاں تُوں ݙیکھسیں، جو او تَیں دو ݙیکھدے کَھڑِن، اَتے انھاں دِیاں اَکّھیں دِیاں پُتلیاں اُوں شخص دِیاں پتلیاں وانگوں پِھر ڳئِن جیکوں موت دِی سَکرات لڳی ہووے، اَتے ڄݙاں خطرہ ٹَل ون٘ڄے، تاں او تیز طرّار زباناں کڈھ تے تُہاݙے کولھ آوِیندِن، اَتے بھلائی (مال) وِچ بُخل کریندِن، اِیہے او لوک ہِن جِہڑے اِیمان نھیں گِھن آئے، بس اَللہ اُنھاں دے عَمل ضائع کر ݙِتِن، اَتے اِیہ ڳالھ اَللہ کِیتے ٻَہُوں سَوکھی ہے (١٩)۔ اِیہ لشکراں دے متعلق گُمان کریندِن، جو او اَڄݨ نھیں ڳئے، اَتے جیکر اِیہ لشکر آوَںڄݨ تاں انھاں دِی مرضی ہوندی ہے، جو او وحشی ٻَدواں نال ہووِن ہا، اَتے انھاں کنُوں تُہاݙیاں خبراں پُچّھ گِھندے رَہوِن ہَا، جیکر او تُہاݙے نال وِی ہوندے، تاں وِی لڑائی وِچ شامل نہ ہوندے، سِوائے تھوڑے جیہاں دے (٢٠)۔ تحقیق اَللہ دے رسول وِچ (تُہاݙے پَیروی کرݨ کِیتے) ہِک بہترین نمونہ موجود ہے ہر اُوں شخص کِیتے جِہڑا اَللہ کُوں مِلّݨ تے قیامت دے ݙین٘ہ دے آوَݨ دِی اُمید رَکھیندے، اَتے او اَللہ دا ذکر وِی ٻَہُوں کریندا رَہندے (٢١)۔ اَتے ڄَݙاں مومناں کافراں دے لشکراں کُوں ݙِٹھا تاں آکھݨ لڳے، اِیہے تاں ہِن، جِنھاں دا وَعدہ اَللہ تے اُوندے رَسول اَساݙے نال کِیتا ہا، اَتے اَللہ تے اُوندے رسول سَچ اِی آکھیا ہَا، اَتے اِیں (اَزمائِش وِچ) انھاں دا اِیمان تے فرمانبرداری (دا جذبہ) وَدّھ ڳیا (٢٢)۔ مومناں وِچُوں کِتنے مَرد اِہجے، جِنھاں اللہ نال کیتا ہویا وعدہ سَچ کر ݙِیکھایا، اُنھاں وِچُوں بعض اِہجے ہن، جِنھاں آپݨاں قول پُورا کر ݙیکھائے، تے بعضے اَڄّݨ انتظار پَے کریندِن، اَتے انھاں اَپݨاں قول ذری وِی نھیں بَدلیا (٢٣)۔ تاں جو اَللہ سَچّے لوکاں کُوں اُنھاں دِی سَچّائی دا بَدلہ ݙیوے، تے منافقاں کُوں چاہے تاں عذاب ݙے ݙیوے یا انھاں دِی توبَہ قبول کر گِھنّے، بیشک اَللہ وَݙا بخشݨ ہار ہے تے ہمیشہ رَحمت کرݨ والا ہے (٢٤)۔ اَتے اَللہ انھاں کوں انھاں دِیاں کاوڑیں سمیت پِچّھاں وَلا چھوڑیاں، جِنھاں جو کُفر اختیار کِیتا ہویا ہا، او کوئی وِی فائدہ نہ چَا سَڳے اَتے مومناں کِیتے چَھڑا اَللہ لڑائی وِچ کافِی ہے، اَتے اَللہ ٻَہُوں طاقتور تے زبردست ہے (٢٥)۔ اَتے اہلِ کتاب وِچُوں جِنھاں لوکاں انھاں دِی مَدد کِیتی انھاں کُوں انھاں دے قلعیاں تلے لَہا چھوڑیا، اَتے اُنھاں دے دِلّیں وِچ رُعب سَٹ گھتیا، تُساں ہِک ٹولی کُوں قتل کر چھوڑیا تے ہِک ٹولی کُوں قید کر گِھدّا (٢٦)۔ اَتے اُوں تُہاکوں وارث ٻݨا ݙِتے انھاں دِیاں زمیناں دا، انھاں دے گھراں دا، انھاں دے مال متال دا، اَتے اُوں زمین دا وِی جِتّھاں تُساں (کݙائیں) پَیر وِی نہ پاتا ہا، اَتے اَللہ ہر شَئے اُتے پُوری قدرت رَکھیندے (٢٧)۔ اَے نبی ! آپݨیاں ذالیں کُوں آکھ ݙے، جو جیکر تُساں دُنیاوی زِندگی چَہندیاں ہِیوے اَتے اِتُّھوں دا ٹَھاٹھ ٻَاٹھ تاں آؤ مَیں تُہاکوں کُجھ مال ݙے ݙیواں تے سوہݨیں طریقے نال فارغ کر چھوڑاں (٢٨)۔ جیکر تُساں اَللہ تے اُوندا رسول، تے آخرت دا گھر چَہندیاں ہِیوے تاں بیشک اَللہ نے اِہجیاں نیک بیبیاں کِیتے ٻَہُوں وَݙا اَجر تیار کر رَکھیئے (٢٩)۔ اَے نبی دِیاں ذالیں! تُہاݙے وِچُوں جِہڑی کوئی کُھلی بُرائی تے آڳئی، تاں اُوندے کِیتے عذاب کُوں ݙوڑا کر ݙِتا ویسے، اَتے اِیہ کَم اَللہ کِیتے ٻَہُوں سَوکھا ہے (٣٠)۔