Kawicaksanan PustakaWiki netepaké yèn kabèh artikel kudu ditulis seka cara ndeleng nétral utawa neutral point of view (NPOV). Miturut pangadeg Wikimedia, Jimmy Wales, NPOV iku "kuwajiban lan ora bisa digugat manèh" [1]
Template:Wb/jv/Sidhatan Template:Wb/jv/Sidhatan
Coba pirsani tutorial NPOV prakara cara gawé artikel sing patrap karo kawicaksanan NPOV.
Atur pambuka
editKawicaksanan NPOV iku katentokaké supaya artikel ora bot-sih (tembung bot-sih asring kagunakaké kanggo wong Jawa sing diringkes seka "abot sisih") kanthi ngrungkebi kabèh pamawas kanthi adil.
Kawicaksanan iki pancèn bisa kagagas béda ing antarané wong siji-lan sijiné. Iku ora banjur yèn nulis sawijining artikel kanthi cara ndeleng sing tunggal, ora bot-sih, lan objektif iku bisa kaleksanan. Kawicaksanan iku nyatakaké yèn awaké dhéwé perlu “makili kanthi adil” kabèh pamawas seka pradhondhi, lan ora gawé artikel sing nyatakaké, langsung utawa ora, yèn salah sijining pihak iku sing bener. Mula kuwi, gotong-rotong ing antarané para Wikiwan lan Wikiwati iku prakara sing wigati.
Nulis sawijining artikel sing adil iku seni kang perlu kalatih. Para panyumbang sing wis nguwasani “seni” iki kaajab supaya mbiyantu ngembangaké Wikipedia:Tutorial NPOV.
Konsep dhasar nétralitas
editIng Wikipedia kagunakaké istilah “ora bot-sih” lan “cara ndeleng nétral” kanthi cara sing trap kang béda klawan teges umumé:
- Artikel sing ora bot-sih “njelasaké” sawijining topik kanthi adil lan ora “nyengkuyung” salah sijining pihak sajroning adu wicara. Perlu kagatèkaké yèn kabèh artikel iku bisa disunting déning sapa waé. Iki pancèn abot amarga bot-sih iku wis dadi ciri wanci saben manungsa.
Rumusan asli NPOV
editBauwarna ngèlmu umum iku sawijining kolèksi ng`´lmu sing dikumpulaké lan kaanugrahaké seka cara ndeleng nétral. Tulisan bauwarna kudu tansah ngilari seka sikep “kajaba aluwung” sikep cara ndeleng nétral
Cara ndeleng sing nétral nyoba mènèhi gagasan lan fakta sing bisa ditampa sing pro lan kontra. Pancèn pasetujon 100% iku tangèh lamun bisa kaleksanani; ana waé ideolog ing ndonya iki sing tansah ora bisa nampa kajaba sawijining pratélan atos prakara cara ndeleng wong-wong kuwi. Kita amung bisa nampa tulisan sing kasetujoni, utamané déning wong-wong rasional sing bisa béda panemu.
Sawetara tuladha sing bisa nerangaké poin sing bakal tak-tegasaké.
1. Sawijining artikel bauwarna ora éntuk mratélakaké yèn perusahaan-perusahaan iku candhala, malah yèn sing nulis nyengkuyung pamikiran kasebut. Artikel iku kuduné nerangaké fakta yèn "ana sing nyengkuyung" prakara kasebut lan apa alesané. Banjur, dhèwèké kudu nerangaké apa sing dipratélakaké déning pihak liyané.
2. Sawijining artikel bauwarna ora éntuk mratélakaké yèn kapitalisme iku sistem sosial paling onja. (Kebeneran aku dhéwé percaya prakara iki.) Dhèwèké kudu nerangaké argumèn-argumèn sing nyengkuyung pratélan kasebut, lan argumèn-argumèn sing nentang prakara kasebut.
Bisa waé cara sing paling apik kanggo gawé karya panjenengan luwih 'ensiklopèdhis;, yaiku kanthi nulis prakara apa sing wong yakini tinimbang apa kasunyatané. Yèn panjenengan mikir prakara iki subjektif utawa kolèktifis utawa imperialis, mula takon waé marang aku prakara kasebut, amarga aku mikir panjenengan salah. Sing wong percayani iku sawijining fakta objektif, lan awaké dhéwé bisa nampilaké prakara iku kanthi gampang seka cara ndeleng nétral.
--Jimbo Wales, pengadeg Wikipedia
Sawijining tuladha
editPrakara artikel Saddam Hussein (conto iki kajupuk saka vèrsi Inggris), Karada ngajokaké pramayoga kaya mangkéné:
- Panjenengan malah ora prelu mratélakaké yèn dhèwèké iku julik. Mula saka kuwi artikel prakara Hitler ora diwiwti kanthi "Hitler iku julik" — kuwi ora perlu, sabab kelakuwané waé bisa ngukum tikel sèwu luwih gedhé. Kita mung perlu nulisaké fakta-fakta prakara tanpa nganggo pangrasa awaké dhéwé ing prakara iki, lan swara-swara celukan seka para korban bakal kaprungu cetha saéngga gawétumindaké kita sing nyepatani Hitler dadi ora perlu. Tulung katindakaké sing padha marang kadurakané Saddam: lan wènèhana sumberé.
Artikel-artikel sing mungkin Amerika-sèntris ing Wikipedia Inggris utawa sing sensitif
editAmarga akèhé panulis-panulis ing WIkipédia Inggris sing asalé saka Amerika Serikat lan Inggris, ana artikel-artikel sing dirasa Amerika-sentris — mihak marang Amerika utawa donya Barat. Padha karo Wikipédia èdhisi liyané, sing surasané bisa waé bot-sih marang negara kasebut; upamané Wikipédia Jawa isiné luwih mihak Indonesia utawa mung wong jawa thok. Iki dadi prakara sing butuh pambiyantu panjenengan supaya ora bot-sih. Yèn topik sing diperkarakaké mau sènsitif (upamané agama, rasisme, suku lan liya-liyané), beciké dirembug bareng karo panganggo liyané.
Referensi liyané
edit- Tutorial NPOV
- Nada positif
- Cithakan:Botsih - pesen {{Botsih}} digunakaké kanggo mènèhi tandha anané masalah.