User:PastelKos/Kājitis

Φωνολογία

Φθόγγοι

Ἡ Εὔφωνος ΙΓ' σύμφωνά τε καὶ Δ' (Η') φωνήεντα ἔχει ἃ τάδε εἰσί:

	Χειλικά	Φατνιακά	Οὐρανικά	Ὑπερωϊκά	Σταφυλικά
Ἔρρινα	m	n
Ἔκροτα	p	t		k
Προστριβόμενα		d͡z
Συριστικά		s		x	ʁ
Μονοπαλλόμενα		r
Προσεγγιστικά		l	j	w

	Πρόσθια	Ὀπίσθια
Κλειστά	i, iː	u, uː
Μέσα		o, oː
Ἀνεῳγμένα	a, aː

• Τὸ [d͡z] ὡς «g» γράφεται.
• Τὸ [ʁ] ὡς «rh» γράφεται.
• Τὰ μακρὰ φωνήεντα γράφονται ὡς τὰ βραχέα σὺν ἐπ' αὐτῶν γραμμῇ. π.χ. [oː] = ō

Φωνοτακτική

Ἡ μορφή τινος τῆς Εὐφώνου συλλαβῆς ἐστι: (Σ)(Φ)(Σ)

• Πάντα τῶν συμφώνων ἔξεστι ἐν τῇ ἐμβάσει εἶναι.
• Μόνον φωνήεντα ἔξεστι ἐν τῷ πυρῆνι.
• Ἐν δὲ τῇ ἐξόδῳ μόνον τὰ n, s, k ἔξεστι εἶναι καὶ τάδε δὴ μόνον ἐν τῷ τῆς λέξεως τέλει.

Τόνος

Πᾶσαι αἱ λέξεις τονίζονται ἐν τῇ πρώτῃ συλλαβῇ.

marhatajō ['ma.ʁa.ta.joː]

Ὅταν δὲ λέξις ἔχῃ πλείους τῶν τεσσάρων συλλαβῶν, φαίνει δεύτερος τόνος ὃς τίθεται ἐν τῇ τρίτῃ συλλαβῇ δευτέρας βραχείας οὔσης, δηλονότι μὴ ἐχούσης μακρὸν φωνῆεν, ἢ τῇ δευτέρᾳ αὐτῇ μακρᾷ οὔσῃ.

sahunīrano ['sa.huˌniː.ra.no]

sahunūtāno ['sa.hu.nuːˌtaː.no]

Γραμματική

Ὀνόματα

Ἄρθρον

Οὐκ ἔστι ἄρθρα τῇ Εὐφόνῳ· δηλονότι «māos» δύναται λέγειν καὶ «ὁ αἴλουρος» (ὁ αἴλουρος αὐτὸς οὗτος) καὶ «αἴλουρος» (αἴλουρός τις).

Γένος

Τὰ τῆς Εὐφώνου ὀνόματα χωρίζονται κατὰ τὸ γένος εἰς ἔμβια καὶ ἄβια. Τὸ γένος ὀνόματος δείκνυται ἀπὸ τὴν κατάληξιν αὐτοῦ.

kaūs «κύων» (ἔμβιον)

kirik «ὀστοῦν» (ἄβιον)

Τὰ ἔμβια τρισὶ χωρίζονται κατὰ τὸν τοῦ θέματος χαρακτῆρα ἐν τῇ γενικῇ.

nigis-nigiso «ἰχθύς-ἰχθύος»

tutas-tutato «ὕδωρ-ὕδατος»

māos-māoro «αἴλουρος-αἰλούρου»

Πάντα τὰ τείνοντα εἰς ἀνθρώπους καὶ ζῷα ὀνόματά ἐστι ἔμβια. Ταῦτα ἐν οἷς οὔκ ἐστι ψυχή, ἐστὶ ὡς ἐπὶ πολὺ ἄβια. Μέντοι ἐστί τινα περὶ τῶν ὡρῶν (wīs «ἄνεμος») καὶ οὐρανιῶν σωμάτων (oxos «ἥλιος», ōsis «σελήνη») ἅ, εἰ καὶ οὔκ ἐστι αὐτοῖς ψυχή, νομίζονται ἔμβια. Πρὸς τούτοις εἰσὶ καὶ ἄλλαι ὑπεξαιρέσεις αἷς οὐδεὶς κανών.

Πτώσεις

Εἰσὶ τῇ Εὐφόνῳ τέσσερεις πτώσεις: ἡ ὀνομαστική, ἡ γενική, ἡ δοτικὴ καὶ ἡ αἰτιατική.

Κλίσις

		Ἔμβιον			Ἄβιον
		θέματι s	θέματι t	θέματι r
Ἑνικός	Ὀνομαστική	-s			-k
	Γενική	-so	-to	-ro	-kā
	Δοτική	-su	-tu	-ru	-xu
	Αἰτιατική	-sī	-tī	-rī	-xo
Πληθυντικός	Ὀνομαστική	-sō	-tō	-rō	-kūs
	Γενική	-jō			-kō
	Δοτική	-sū	-tū	-rū	-xū
	Αἰτιατική	-sīs	-tīs	-rīs	-ko

Κλίσις τῶν mīlis (οὐρανός), jītis (γλῶσσα), māos (αἴλουρος), girīk (ᾠδή)

		Ἔμβιον			Ἄβιον
		θέματι s	θέματι t	θέματι r
Ἑνικός	Ὀνομαστική	mīlis	jītis	māos	girīk
	Γενική	mīliso	jītito	māoro	girīkā
	Δοτική	mīlisu	jītitu	māoru	girīxu
	Αἰτιατική	mīlisī	jītitī	māorī	girīxo
Πληθυντικός	Ὀνομαστική	mīlisō	jītitō	māorō	girīkūs
	Γενική	mīlijō	jītijō	māojō	girīkō
	Δοτική	mīlisū	jītitū	māorū	girīxū
	Αἰτιατική	mīlisīs	jītitīs	māorīs	girīko

Ἐπίθετα

Τὰ ἐπίθετα σύμφησι τοῖς ὀνόμασι τὸν ἀριθμόν, πτῶσιν καὶ γένος. Οὕτως ἕκαστον ἐπίθετον δύο μορφὰ ἔχει ἀβίαν καὶ ἐμβίαν (θέματι s). Τὰ ἐπίθετα τίθεται ὡς ἐπὶ πολὺ πρὸ τῶν ὀνομάτων.

kāso māoro «τοῦ ἀγαθοῦ αἰλούρου»

Κλίσις τοῦ ἐπιθέτου tūnias-k (ἀνόητος)

		Ἔμβιον	Ἄβιον
Ἑνικός	Ὀνομαστική	tūnias	tūniak
	Γενική	tūniaso	tūniakā
	Δοτική	tūniasu	tūniaxu
	Αἰτιατική	tūniasī	tūniaxo
Πληθυντικός	Ὀνομαστική	tūniasō	tūniakūs
	Γενική	tūniajō	tūniakō
	Δοτική	tūniasū	tūniaxū
	Αἰτιατική	tūniasīs	tūniako

Ἀντωνυμίαι

Προσωπικαὶ Ἀντωνυμίαι

	Α' πρόσωπον			Β' Πρόσωπον		Γ' Πρόσωπον
	Ἑνικός	Πληθυντικός		Ἑνικός	Πληθυντικός	Ἑνικός		Πληθυντικός
		Περιέχων	Ἀποκλείων			Ἔμβιος	Ἄβιος
Ὀνομαστική	asi	āno	pani	oto	ōni	o	ko	owus
Γενική	āso	ānō	pōna	ota	ōna	ōjo	kūs	ōwī
Δοτική	asu	asū	īpū	otu	otū	wu	uk	wū
Αἰτιατική	asī	asīs	pī	otī	otīs	ījo	kī	owis

Κτητικαὶ Ἀντωνυμίαι

Τῇ Εὐφώνῳ οὔκ είσι κτητιακαὶ ἀντωνυμίαι, ἔστι δὲ προθήματα λέγοντα τήνδε σχέσιν. Ἐὰν ἡ λέξις φωνήεντος ἄρχηται, τὸ βραχὺ "a" δύναται ἐλλείπεσθαι.

	Ἑνικός	Πληθυντικός
		Περιέχων	Ἀποκλείων
Α’ πρόσωπον	s(a)-	n(a)-	p(a)-
Β’ πρόσωπον	t(a)-	tā-
Γ’ πρόσωπον	w(a)-	jō-

Ῥήματα

Τὰ τῆς Εὐφώνου ῥήματα εἰς δύο συζυγία χωρίζονται κατὰ τὴν λῆξιν τοῦ ἀπαρεμφάτου: εἰς -īn ἡ πρώτη καὶ εἰς -un ἡ δευτέρα.

Πρώτη συζυγία

Ἀπαρέμφατον		-īn
		Α' ἑνικός	Β' ἑνικός	Γ' ἑνικός	Α' πληθυντικός		Β' πληθυντικός	Γ' πληθυντικός
					περιέχων	ἀποκλείων
Ὁριστική	Ἐνεστώς	-a	-ō	-i	-āno	-ī	-īno	-i
	Μέλλων	-īna	-īno	-īni	-īnāno	-īnanī	-īnōno	-īni
	Ἀόριστος	-īra	-īro	-īri	-īrano	-īrī	-īrō	-īrō
	Δυνητικός	-īnīra	-īnīro	-īnīri	-īnīrano	-īnīrī	-īnīrō	-īnīrō
Ὑποτακτική	Ἐνεστώς	-īta	-īto	-īti	-ītāno	-ītanī	-ītōno	-īti
	Μέλλων	-īnīta	-īnīto	-īnīti	-īnītāno	-īnītanī	-īnītōno	-īnīti
	Ἀόριστος	-īrīta	-īrīto	-īrīti	-īrītāno	-īrītī	-īrītōno	-īrītō
Προστακτική			-ī	-i			-īno	-ō

Δευτέρα συζυγία

Ἀπαρέμφατον		-un
		Α' ἑνικός	Β' ἑνικός	Γ' ἑνικός	Α' πληθυντικός		Β' πληθυντικός	Γ' πληθυντικός
					περιέχων	ἀποκλείων
Ὁριστική	Ἐνεστώς	-a	-u	-i	-ānu	-ū	-ūno	-i
	Μέλλων	-una	-uno	-uni	-unāno	-unanū	-unōno	-uni
	Ἀόριστος	-īra	-īro	-īri	-īrano	-īrū	-īrō	-īrō
	Δυνητικός	-unīra	-unīro	-unīri	-unīrano	-unīrū	-unīrō	-unīrō
Ὑποτακτική	Ἐνεστώς	-ūta	-ūto	-ūti	-ūtāno	-ūtanū	-ūtōno	-ūti
	Μέλλων	-unūta	-unūto	-unūti	-unūtāno	-unūtanū	-unūtōno	-unūti
	Ἀόριστος	-īrūta	-īrūto	-īrūti	-īrūtāno	-īrūtū	-īrūtōno	-īrūtō
Προστακτική			-ū	-i			-ūno	-ō

Τὸ ῥῆμα rhān (εἰμί, ἔχω, δεῖ)

Ἀπαρέμφατον		rhān
		Α' ἑνικός	Β' ἑνικός	Γ' ἑνικός		Α' πληθυντικός		Β' πληθυντικός	Γ' πληθυντικός
				ἔμβιος	ἄβιος	περιέχων	ἀποκλείων
Ὁριστική	Ἐνεστώς	rhī	rhō	rhi	rho	rhan	wā	rhon	wī
	Μέλλων	rha	rho	rhi		rhāno	rhanī	rhōno	rhi
	Ἀόριστος	wala	walo	wali		walano	walū	walō	walu
	Δυνητικός	wīlunīra	wīlunīro	wīlunīri		wīlunīrano	wīlunīrū	wīlunīrō	wīlunīrō
Ὑποτακτική	Ἐνεστώς	tā	tō	tī		tāno	tāni	tōno	tū
	Μέλλων	rhāta	rhāto	rhāti		rhātāno	rhātanī	rhātōno	rhātu
	Ἀόριστος	wīlīrīta	wīlīrīto	wīlīrīti		wīlīrītāno	wīlīrītī	wīlīrītōno	wīlīrītō
Προστακτική			wū	rha				rhāno	rhō

• Ὁ ἐνεστὼς τοῦ ῥήματος χρῆται μόνον ὅταν ἔχῃ τὴν διάνοιαν ἔχω ἢ δεῖ, καὶ ἔχον τὴν πρώτην συναρτᾶται αἰτιατικῇ προσωπικῇ.

kirik kāusī rhi

ὀστοῦν κυνί ἐστι

rhon āsaun

δεῖ ὑμῖν μάχεσθαι

Εἰ δὲ μὴ ἐλλείπεται.

jajalak girīk

μέγας ὁ ἦχός ἐστι

jajalak girīk rhi

μέγας ὁ ἦχος ἔσται

jajalak girīk wali

μέγας ὁ ἦχος ἦν/ἐγένετο

• Ὁ γ' ἑνικὸς ὁριστικῆς ἐνεστῶτος κατὰ τὸν ἀρχαῖον τρόπον διακρίνει τὸν ἔμβιον ἀπὸ τοῦ ἀβίου.
• Ἀορίστῳ καὶ δυνητικῷ ἐχρήσατο αὐτοῖς τοῦ ῥήματος wīlun (γίγνομαι).

Λέξεις

Σουάδους Κατάλογος					Ἄλλαι λέξεις
A	Λέξις εὐφωνιστί	Διάνοια ἑλληνιστί	Διάνοια ἀγγλιστί		Λέξις εὐφωνιστί	Διάνοια ἑλληνιστί	Διάνοια ἀγγλιστί
1	asi	ἐγώ	I		māos (-ro)	αἴλουρος	cat
2	oto	σύ	thou		watarik	κεραυνός	thunderbolt
3	o (ἔμβιον), ko (ἄβιον)	οὗτος (οὗ)	he		jalak	ἦχος	sound
4	āno (περιέχον), pani (ἀποκλεῖον)	ἡμεῖς	we		mīlijalak	ἀστραπή	lightning
5	ōni	ὑμεῖς	you		gis-k	καλός	beautiful
6	owus	σφεῖς	they		rīk	φωνή	voice
					girīk	ᾠδή	song
16	tū	οὐ, μή	not		tūnias-k	ἀνόητος	stupid
					wajos (-so)	λαός	people
45	nigis (-so)	ἰχθύς	fish		supok	σκότος	darkness
					opok	σκιά	shadow
47	kaūs (-so)	κύων	dog		biak	χούς	soil
					jītis (-to)	γλῶσσα	language
65	kirik	ὀστοῦν	bone		jajalas-k	μέγας (τὸν ἦχον)	loud
					āsaun	μάχομαι	to fight
142	sahun	παίζω	play
147	oxos (-ro)	ἥλιος	sun
148	ōsis (-ro)	σελήνη	moon
150	tutas (-to)	ὕδωρ	water
159	pūs (-ro)	γῆ	earth
162	mīlis (-so)	οὐρανός	sky
163	wīs (-so)	ἄνεμος	wind
167	fāk	πῦρ	fire
185	kās-k	ἀγαθός	good