Єлена Ковач Петриґала (*20. фебруар 1916. - †15. фебруар 2010. ), писателька и оперска шпивачка
| Єлена Ковач Петриґала | |
|---|---|
| Народзена | 20. фебруара 1916. |
| Умарла | 15. фебруарa 2010. (94) |
| Державянство | австроугорске, югославянске,
сербске |
| Язик творох | руски |
| Школа | Гражданска школа, Шид |
| Период твореня | 1933. - 1975. |
| Жанри | литература, хорске шпиванє |
| Похована | на Новим теметове у
Новим Садзе |
Биоґрафия edit
Єлена Петриґала ше народзела у Руским Керестуре 20. фебруара 1916. року дзе єй оцец Константин Петриґала бул учитель. Там закончела основну школу, а гражданску у Шидзе. Потим ше уписала до учительскей школи у Новим Садзе, алє пошвидко ше мушела врациц до Керестура, бо оцец, попри витримованя ище троїх дзецох и своєй мацери (котра, после вчасней шмерци його супруги Веруни, народзеней Гарди, пестовала його штверо дзеци) нє мог плациц интернат и други трошки школованя. По теди Олена уж здобула за тедишнї час солидне образованє, особлїво при шестрох Василиянкох под час школованя у Шидзе. У Керестуре ше такой уключела до културного живота у рамикох Руского народного просвитного дружтва.
Писац прозни роботи Єлена Петриґала почала ище як седемнацрочна дзивка 1933. року. Була активни член Союзу руских школярох у тим чаше и вироятно под вплївом тей орґанизациї, як стредньошколка, почала и писац. Свойо твори обявйовала у Руских календарох од 1934. по 1941. рок, а заступена є и у Руско-українским алманаху бачванско-сримских писательох (1936) як наймладши писатель у тедишнїм чаше. У исти час ше занїма и зоз театралну дїялносцу и, як талантована шпивачка, участвує у вецей театралних фалатох у котрих єст и шпиваня.
Єлена Петриґала ше 1935. року одала за Михайла Ковача, теди учителя у Руским Керестуре.
Под час Другей шветовей войни, спочатку вєдно зоз супругом Михайлом Ковачом и двоїма дзецми жила у Шидзе, потим у Бикич Долу (сама зоз двоїма дзецми по конєц войни) а од 1948. уж и зоз троїма аж по 1952. рок, кед ше преселєли до Нового Саду. Та и у Новим Садзе уж такой на початку априла 1953. року участвує у представи „Заврачане благо” В. Ванченка (улога циґанки Грунї), котру режирал єй супруг Михайло Ковач. У 1954. року ше єй народзела наймладша дзивка Олґа, та пре обєктивни причини єй дальша робота на театралним плане була прервана.
У Новим Садзе, 1955. року, по препоруки тедишнєй нашей примадони Ирини Давосир-Матанович, була прията за професийного члена хору Опери Сербского народного театра, дзе остала аж по одход до пензиї, после полних 22 рокох активного шпиваня. Як сама виявела, бул то найщешлївши период єй живота.
Кед слово о єй литературней творчосци, треба спомнуц же ю предлужела и после Другей шветовей войни. Свойо кратки приповедки почала обявйовац у часопису „Шветлосц” 1952-1953, алє ше после того, як уж спомнуте, пошвецела музики, а „пирко” препущела свойому супругови. Попри тим же шпивала у опери, Олена як солистка и у дуету зоз свою власну шестру Олґу од. Обровски даскельо роки „на живо” шпивала и руски и українски писнї прейґ габох Радио Нового Саду. А кед набавени маґнетофони, даскельо шпиванки остали и записани на маґнетскей пантлїки и з часу на час ше емитую.
По одходу до пензиї знова ше пошвецела литературней творчосци. Участвовала аж и на єдним литературним конкурсу за кнїжку прози, котри седемдзешатих рокох розписало „Руске слово”, алє теди конкуренция була велька и рукопис кнїжки Олени Ковачовей жири нє предложел анї за одкуп. На щесце, тот рукопис зачувани, та го превжала Редакция „Шветлосци” и обявела у штирох предлуженьох, у числох 3 и 4 у 2008. и 1 и 2 у 2009. року.
Творчи литературни опус Єлени Ковач-Петриґала релативно скрoмни. Поведли бизме, вон скоро цали инспировани з авторкову животну долю. Литературна критика о творох Олени Ковач ище нє виповедла свойо остатнє слово, окрем гевтого зоз 1936. року, кед висловене же єй творчосц романтичного напряму и же „указує красни талант и дава вельо надїї” и того цо замерковал Дюра Варґа у своїм напису „Кратки исторични препатрунок кнїжовней творчосци у нашим народзе” споминаюци слїдующе:
„У романтичним напряме писала под час старей Югославиї приповедки Олинка Ковач, родзена Петриґала. Приповедки єй друковани у новинох и Алманаху 1936. року. Тематика розлична и часто попреплєтана з релиґийнима мотивами и прекраснима описами роботи и природи”.
Єлена Ковач-Петриґала умарла 15. фебруара, а похована є 16. фебруара 2010. року на Новим теметове у Новим Садзе.
Литература edit
1. Руско-українски АЛМАНАХ бачванско-сримских писательох; Видатель Руске народне просвитне дружтво у Р. Керестуре, 1936, боки 6, и 191.197.
2. Дюра Латяк:Олена (Єлена) Ковач (1916-2010), „Шветлосц“ ч. 1/2010, б. 127-131.
Вонкашнї вязи edit
Дюра Варґа: Кратки исторични препатрунок кнїжовней творчосци у нашим народзе, „Шветлосц“ ч. 1/1952, б. 28-29.