Wp/ppl/Chalchiwit

< Wp‎ | ppl
Wp > ppl > Chalchiwit

Ne chalchiwit tet inpal Kwawtemalan, Canada, Rusia, Myanmar, China, Australia, Nueva Zelanda, Meshiku[1]. Nemi ume tet ka kisat tik tal tatatuk: jadeita wan nefrita. Ne tet jadeita [2]sujsul ipatiw wan nefrita chupi ipatiw ika nemi chupi tet jadeita.

iishtazjka ipal Pakal ka Palenke

Itachishka edit

 
tit nefrita

Chalchiwit itachiska wawashnaj, takwawak, wan istak, susul, shushuknaj, tiltik, chiltik, tultik, achiuk, kupuknaj, chichilijtuk, pushawak, neshnaj[3].

Chalchiwit tik Kwawtemallan wan Meshiku edit

Katka Ikman ne ijikman (Maya) kichiwat iishtzajka ipal Tajtatuktianimet iwan chalchiwit. Se iishtzajka ka Tuijikniwan kishmatit tatukniani Pakal ipal Palenke. Katka Ijikman kimatit ka chalchiwit kipia itunal, weli kipia ipilawan, weli[4].

Chalchihuitlicue edit

 
Codex Borbonicus

Tik Nahuatl chalchiwit wan ikwey, se siwat iwan ikwey chalchiwit. Ikman ne ijikman kichiwat inkwikwil ipal Chalchihuitlicue tik Codice Borbonicus[5]. Yaja isiwaw wan iikaw Taluk (Tlaloc tik Nahuatl). Yaja siwat inpal at, apan, wetzi at, wey puyek at, wan weli kipia ipilawan. Nusan yaja kipia ukseuk itukey Chalchiuhtlatonac (yaja tzitzinaka kachka ne tawil tik Nahuatl) wan Matlalcueye (yaja kipia sujsul ikwey tik nahuatl)[6].

 
chalchihuitlicue (chalchiwit wan ikwey tik nawat)

Katka Sijsiwatket tajtapajtianimet kikwit tunal ipal Chalchihuitlicue kinpalewit ka sijsiwatket ujutztititiwit. Keman ne kujkunetket kukuyat katka, ne tajtapajtianimet kikwit at ipal kinpajtit kujkukuyanimet kintunalnutzat.[6]

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Jade#/media/File:Jade_gisements.jpg
  2. https://es.wikipedia.org/wiki/Jade%C3%ADta
  3. https://mineriaenlinea.com/piedras-preciosas/jade/#:~:text=El%20Jade%20es%20mejor%20conocido,minerales%20diferentes%2C%20Jadeita%20y%20Nefrita%20.
  4. https://es.wikipedia.org/wiki/Jade
  5. https://en.wikipedia.org/wiki/Codex_Borbonicus
  6. 6.0 6.1 https://en.wikipedia.org/wiki/Chalchiuhtlicue